Life

“บูชิโด” วิถีแห่งนักรบซามูไร กับความเชื่อที่สามารถนำมาใช้ได้ในปัจจุบัน

By: unlockmen May 28, 2015

ถ้าหยิบหนัง Seven Samurai ของผู้กำกับชั้นครู Akira Kurosawa ขึ้นมา คงไม่มีหนุ่มคนไหนไม่รู้จัก หรือถ้ามีคนไม่รู้จัก พอถึงถามชินเอม่อนซังในอิคคิวซังก็คงต้องร้อง อ่อ! ไปตามๆ กัน ใช่แล้วค่ะ วันนี้เราจะพูดถึงซามูไร และตำนานของบูชิโด ที่ถือเป็นวิถีปฏิบัติของนักรบซามูไรกัน

Samurai_Do_maru_armor_pieces_chaouchse

Samurai

บูชิโด ( Bushido ) หรือที่แปลเป็นไทยว่า วิถีแห่งนักรบ ซึ่ง บูชิ นั้นมีความหมายว่า นักรบ ส่วนคำว่า โด นั้นแปลว่า วิถีทาง เป็นหลักปฏิบัติดั้งเดิมของวิถีซามูไรญี่ปุ่น

จุดเริ่มต้นของบูชิโด มาจากการนำความเชื่อระหว่างศาสนาพุทธนิกายเซน(ที่เชื่อเรื่องตายแล้วเกิดใหม่ ซามูไรจึงไม่กลัวความตาย ส่วนเซน เน้นการทำสมาธิให้รู้จักตนเอง) คำสอนขงจื้อ (เชื่อในโลกมนุษย์สิ่งรอบตัวและครอบครัว) และลัทธิชินโต (สร้างความจงรักภักดี และความรักชาติ) ซึ่งถูกพัฒนาขึ้นในญี่ปุ่นช่วงศตวรรษที่ 9 – 12 (เฮอันจนถึงโตกุกาว่า) โดยผู้นำคนสำคัญอย่างยามากะ โซโก ก่อเกิดเป็นลัทธิบูชิโด (Bushido) เป็นหลักที่ซามูไรญี่ปุ่น ยึดถือปฏิบัติ

ซามูไรคืออะไร

จริงๆ ไทยเรารู้จักและคุ้นเคยกับซามูไรมาตั้งแต่อยุธยาแล้ว ซึ่งก็คือ ท่านยามาดะ นางามาซะ หรือที่เรารู้จักกันในนาม ออกญาเสนาภิมุข ที่เข้ารับราชการในกรมอาสาญี่ปุ่น บางเอกสารว่าท่านหนีมาจากญี่ปุ่นเพราะพ่ายแพ้การสู้รบ

ซามูไรก็คือนักรบที่มีดาบเป็นอาวุธ ซึ่งมีต้นกำเนิดมาจากคำว่า ซะบุระอุ เป็นคำในภาษาญี่ปุ่นโบราณ ที่หมายความว่า รับใช้ ดังนั้นซามูไร จึงหมายความได้ว่า คนรับใช้ ที่คอยรับใช้ไดเมียวที่มียศฐาบรรดาศักดิ์ (นายหัว) หากไม่มีนายหัว ซามูไรเหล่านั้นจะถูกเรียกว่าโรนิน (ซามูไรไร้นาย ซามูไรเร่ร่อน) ไม่รู้ว่าหนุ่มๆ จำหนังในปี 2013 เรื่อง 47 โรนินได้ไหม ที่เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นในประวัติศาสตร์ญี่ปุ่น ของซามูไรผู้ภักดีในไดเมียว ซึ่งไดเมียวของพวกเขาถูกบังคับให้ทำฮาราคีรี(พิธีคว้านท้องฆ่าตัวตาย) โรนินทั้ง 47 คนจึงต้องการแก้แค้นให้กับนายหัวของตน หรือแม้แต่หนังเรื่อง Harakiri ของผู้กำกับชาวญี่ปุ่น Masaki Kobayashi ก็เป็นเรื่องของโรนินที่ต้องมาทำพิธีฮาราคีรี ใครที่อยากทราบรายละเอียดเรื่องนี้เพิ่มเติมก็สามารถไปดูในหนังได้ค่ะ เพราะหนังมีความเข้มข้น และน่าติดตามมาก

harakiri5

ลัทธิบูชิโด หรือความเชื่อแบบบูชิโด มีหลักการที่สำคัญเลยก็คือ ความจงรักภักดีต่อเจ้านาย และความซื่อสัตย์ นั่นจึงเป็นเหตุที่เกิดพิธีฮาราคีรีขึ้น ( เรียกอีกชื่อว่า เซ็ปปุกุ) ซึ่งมีความเชื่อว่าเป็นการตายอย่างมีเกียรติ สำหรับซามูไรที่ทำผิดอย่างร้ายแรง หรือทำเรื่องให้เสื่อมเสียแก่วงการซามูไร ด้วยการคว้านท้อง

Satsuma-samurai-during-boshin-war-period

คุณสมบัติสำคัญ 7 ประการของบูชิโด

1. มีความยุติธรรม

ความยุติธรรม เป็นเรื่องที่ซามูไรทุกคนต้องตระหนักถึง การจะเป็นซามูไรที่ดีได้นั้น หากลำเอียง เรื่องพวกพ้องมากกว่าความถูกต้อง ถือเป็นเรื่องเสียเกียรติ ข้อนี้ก็เป็นสิ่งที่เราทุกคนควรมีเช่นเดียวกัน

2. กล้าหาญ

ความกล้าหาญ เป็นสิ่งสำคัญ หากซามูไรขาดคุณสมบัติในข้อนี้ไป ก็คงเป็นซามูไรไม่ได้อย่างแน่นอน หากอ่อนแอ ก็ไม่อาจสู้รบปรบมือกับใครเขาได้ ในชีวิตจริงก็เช่นกันค่ะ หากไม่มีความกล้าหาญ คุณอาจจะตกเป็นเหยื่อให้ผู้อื่นกดขี่รังแกอยู่เสมอ

3. เมตตากรุณา

ถึงแม้จะกล้าหาญเด็ดเดี่ยวขนาดไหน ความเมตตากรุณาก็เป็นสิ่งสำคัญ อย่างน้อยที่สุดก็ต้องรัก และเห็นใจเพื่อนมนุษย์คนอื่นด้วย

4. นับถือซึ่งกันและกัน

การนับถือซึ่งกันและกัน ก็เป็นอีกข้อหนึ่งที่ทำให้เราสามัคคี ไม่ทะเลาะเบาะแว้งกัน เคารพในความเชื่อ และความคิดที่แตกต่างของแต่ละคน เท่านี้เราก็จะอยู่ร่วมกันได้อย่างสงบสุข

5. ซื่อตรง

ไม่คดโกง ไม่ปลิ้นปล้อน อยากมีเกียรติก็ต้องเป็นคนไม่คด ซื่อสัตย์ จริงใจ และเด็ดเดี่ยวค่ะ

6. มีเกียรติ

อย่างไรก็ตามแต่ เราต้องรักเกียรติ และศักดิ์ศรีของตัวเอง อย่าทำตัวโอนอ่อนจนใครเขาว่าเอาได้ว่าเราไร้ซึ่งเกียรติที่พึงมี ไม่จำเป็นต้องมียศฐาบรรดาศักดิ์ แต่ทุกคนสามารถมีเกียรติได้ค่ะ

7. และจงรักภักดี

เป็นอีกหนึ่งคุณสมบัติสำคัญที่ซามูไรพึงมี จงรักภักดี ทำงานให้กับไดเมียวคนไหนก็ต้องซื่อสัตย์และดูแลไปตลอดชีวิตของตนค่ะ

ในยุคปัจจุบัน บูชิโดถูกนำมาปลูกฝังในสายเลือดของคนญี่ปุ่น ทั้งเรื่องการทำธุรกิจและปลูกฝังอยู่ในการดำเนินชีวิต ในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 เกิดคำพูดว่า “นักรบธุรกิจ” ขึ้น พวกเขาเหล่านี้จะทำงานให้บริษัทอย่างขยันขันแข็ง และจงรักภักดี รวมไปถึงการปลูกฝังให้เด็กๆ ที่ได้รับการฝึกให้มีวินัยอย่างเคร่งครัด จำเหตุการณ์สึนามิ (2554) ที่เกิดขึ้นในญี่ปุ่นได้ไหมคะ ทั่วโลกต่างอึ้งไปตามๆ กัน ที่คนญี่ปุ่นต่อแถวรับของ รับเสบียง ไม่มีการปล้นสะดม สาเหตุหลักๆ ก็มาจากคำสอนที่เขาได้รับการฝึกฝน หรือที่หลายต่อหลายคนว่า เลือดบูชิโด ของเขาเข้มข้นจริงๆ เห็นแบบนี้แล้ว  เราก็น่านำหลักคำสอนที่น่าสนใจของเขามาปรับใช้กับตัวเราดูบ้าง ก็น่าจะดีค่ะ เริ่มต้นง่ายๆ จากตัวเราก่อน ต่างคนต่างเริ่ม ก็น่าจะทำให้สังคมสงบสุขขึ้น จริงไหมคะ

 

 

Source : eastasiawatch , Thairath, japanfavor

unlockmen
WRITER: unlockmen
Share on Facebook Share on Twitter Share on Line