ชีวิตผู้ชายวัยทำงานไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะไหนจะต้องรับผิดชอบเรื่องค่าใช้จ่ายต่าง ๆ ต้องหาคนเลี้ยงในครอบครัว และบางคนอาจต้องทำงานหนักกว่าคนอื่นหลายเท่าด้วย เมื่อเราหมดเวลาและพลังงานไปกับงานที่เคร่งเครียด สิ่งที่เรามักทำกัน คือ เอาตอนดึกมาใช้ในการ ‘พักผ่อน’ เช่น ดู Netflix หรือ ทำในสิ่งที่เราสนใจ เพื่อเยียวยาจิตใจตัวเองจากความเหนื่อยล้า แทนที่จะ ‘นอนหลับ’ ปรากฎการณ์นี้มีชื่อว่า ‘Revenge Bedtime Procrastination’ และสามารถกระทบชีวิตของคนทำงานอย่างรุนแรงได้ ดังนั้น เราต้องรู้จักวิธีการรับมือกับมัน เพื่อป้องกันสุขภาพกายและใจไม่ให้พังไปซะก่อน !!  Revenge Bedtime Procrastination เกิดขึ้นได้อย่างไร ? Revenge Bedtime Procrastination มักเกิดกับคนที่เครียดกับการทำงานทั้งวัน วันละหลายชั่วโมง จนแทบไม่มีเวลาเหลือสำหรับการทำอย่างอื่น ส่งผลให้ต้องสละเวลานอนในตอนกลางคืน มาทำกิจกรรมผ่อนคลายตัวเอง เหมือนเป็นการแก้แค้นเวลา Daytime ที่ทำให้เราต้องเหน็ดเหนื่อยกับความเครียดและภาระต่าง ๆ ซึ่งคนที่ Revenge Bedtime Procrastination มักมีอาการเหล่านี้ ได้แก่ ตั้งใจเข้านอนช้าเพื่อเอาเวลามาทำกิจกรรมผ่อนคลายจิตใจ ไม่มีเหตุผลที่ดีในการนอนดึก รวมถึง รู้ตัวว่านอนดึกจะส่งผลเสียแต่ก็ยังทำ แม้การสละเวลานอน

สมัยเรียนเคยกันไหม ? ทั้ง ๆ ที่พยายามอ่านหนังสือและตั้งใจเรียนมาตลอด แต่พอถึง 1 วันก่อนสอบ เรากลับเลือกที่จะนอนดึก วันสอบเลยไม่ค่อยพร้อมทำข้อสอบเท่าไหร่ หรือ ตอนทำงาน เคยมีช่วงที่ต้องนำเสนอโปรเจ็กต์ใหญ่ แต่พยายามทำตัวเองให้ไม่พร้อมนำเสนอไหม ? พฤติกรรมทำลายตัวเองเหล่านี้เรียกว่า “Self-handicapping” ซึ่งเกิดขึ้นได้เมื่อเราต้องการป้องกันความเจ็บปวดจากความล้มเหลวหรือผิดหวัง มันจะเปิดช่องให้เราโทษอย่างอื่นได้ เช่น เมื่อผลการสอบแย่ เราสามารถโทษเพื่อนที่ชวนนอนดึกได้ โดยไม่ต้องโทษตัวเองที่ไม่ยอมเตรียมพร้อม หรือว่า ตอนที่ทำงานได้ไม่ดี เราจะสามารถโทษบรรยากาศที่ไม่เป็นใจแทนที่จะโทษตัวเองที่ไม่ยอมตั้งใจทำงานได้เหมือนกัน แม้ Self-handicapping จะปกป้องใจเราได้จริง แต่มันก็ทำให้เราทำงานได้แย่ลง ตัดสินใจได้แย่ลง และใช้ชีวิตได้แย่ลงเหมือนกัน เราเลยอยากให้ทุกคนรู้ทันอาการ Self-handicapping พร้อมแนะนำวิธีที่จะช่วยให้ทุกคนสามารถผ่านมันไปได้ดีด้วย Self-handicapping เกิดขึ้นได้อย่างไร ? ถ้าพูดกันตาม common sense ใคร ๆ ก็อยากประสบความสำเร็จ และก้าวหน้าในสิ่งที่ตัวเองทำกันทั้งนั้น Self-handicapping จึงไม่น่าจะเป็นพฤติกรรมของคนปกติสักเท่าไหร่ แต่ความเป็นจริง Self-handicapping เกิดขึ้นได้กับทุกคน เพราะธรรมชาติของมนุษย์มักรับความผิดหวังไม่ได้ พอทำพลาดขึ้นมา มักรู้สึกไม่สบายใจ เครียด ซึมเศร้า

เวลาเราทำงาน เรามักจะทำกันเป็นกลุ่ม เพราะมันช่วยให้เราทำงานใหญ่ได้ดีกว่า เสร็จเร็วกว่า และอาจมีคุณภาพที่มากกว่าการทำงานเดียวคน แต่บางครั้งมันก็ทำให้เกิดการอู้งานได้ง่ายเหมือนกัน เพราะสมาชิกบางคนอาจไม่รู้ว่าตัวเองต้องช่วยงานอะไร แถมยังไม่กล้าถามคนในกลุ่มด้วย หรือ บางคนอาจเห็นว่างานที่ตัวเองทำได้ถูกคนอื่นรับผิดชอบไปหมดแล้ว จึงส่งผลให้เกิดอาการอู้ขึ้นมา แต่ไม่ว่าจะด้วยสาเหตุอะไร การอู้งานส่งผลเสียต่อการทำงานแน่นอน เพราะมันทำให้งานไปต่อได้ช้า อาจเสร็จไม่ทันกำหนด และทำให้คุณภาพของงานกลุ่มลดลงอีกด้วย ดังนั้น เราอยากมาแนะนำวิธีการรับมือกับกลุ่มคนอู้ เพื่อให้งานเสร็จได้เร็วขึ้น และเพื่อให้องค์กรใช้ประโยชน์จากพนักงานได้ถึงขีดสุด สร้างทีมให้เล็กที่สุด หัวหน้าบางคนอาจชอบการทำงานเป็นทีมที่มีคนจำนวนมาก เพราะเชื่อว่ายิ่งมีคนเยอะ ก็ยิ่งช่วยเหลือเกื้อกูลกันได้มาก แต่ในความเป็นจริง ยิ่งสมาชิกกลุ่มใหญ่เท่าไหร่ จะยิ่งทำให้เกิดอาการขี้เกียจได้มากขึ้นเท่านั้น เนื่องจากการทำงานเป็นกลุ่ม อาจทำให้บางคนรู้สึกว่าตัวเองไม่ต้องลงแรงให้กับงานมาก เพราะมีคนอื่นช่วยอยู่แล้ว หรือ บางคนอาจรู้สึกว่าตัวเองเป็นส่วนเกิน ไม่มีงานให้ทำ ซึ่งเกิดขึ้นได้จาการกำหนดจำนวนสมาชิกที่ไม่เหมาะสม เราเลยอยากแนะนำให้เปลี่ยนความคิดจาก ‘การสร้างทีมทำงานที่ใหญ่’ เป็น ‘การแตกทีมทำงานที่ใหญ่ออกเป็นทีมย่อย’ โดยกำหนดให้แต่ละทีมมีสมาชิกไม่เกิน 3 – 5 คน และจำไว้ว่ายิ่งทีมเล็กเท่าไหร่ แต่ละคนในทีมจะยิ่งรู้สึกว่าตัวเองต้องมีความรับผิดชอบมากขึ้น และอยากอู้งานน้อยลง สร้างกฎกลุ่มและบทลงโทษทีชัดเจน การทำงานแบบไม่มีการทำข้อตกลงร่วมกัน อาจสร้างคนขี้เกียจได้มากเหมือนกัน เพราะบางคนไม่สนใจว่า อาการขี้เกียจ จะส่งผลเสียต่อทีม แถมไม่กฎอะไรมาลงโทษเมื่อพวกเขาขี้เกียจด้วย จึงอู้กันต่อไป ดังนั้น

หลายคนคงเคยเกิดอาการหมดความสนใจในการใช้ชีวิต ไม่สนใจอยากทำงานหรืออยากคุยกับใครเลย ซึ่งอาการนี้อาจเป็นส่วนหนึ่งของ Apathy ซึ่งมันส่งผลเสียต่อการใช้ชีวิตของเราได้อย่างมหาศาล แต่ถ้าเรารับรู้ถึงมัน และมีวิธีป้องกันมันได้อย่างมีประสิทธิภาพ ภาวะนี้ก็คงทำอะไรเราไม่ได้มากนัก และเราจะมีความสุขอย่างยืนยาวต่อไป WHAT IS APATHY ? Apathy คือ ภาวะหมดอาลัยตายอยาก ไม่สนใจชีวิตหรือคนที่อยู่รอบตัว ซึ่งเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ เช่น ความผิดปกติของสมองกลีบหน้า ภาวะซึมเศร้า โรคพาร์กินสัน จนถึง โรคจิตเภท และทำให้ชีวิตของเราได้รับผลกระทบอย่างรุนแรง ไม่ว่าจะเป็น ทำให้หมดแรงในการใช้ชีวิต ไม่สามารถวางแผนชีวิตของตัวเองได้ต้องให้คนอื่นช่วย แถมยังทำให้ชีวิตหยุดนิ่งด้วย เพราะเราจะไม่ต้องการเรียนรู้สิ่งใหม่ หรือ ออกไปเจอกับประสบการณ์ใหม่ และที่แย่ไปกว่านั้น คือ Apathy จะทำให้เราไม่สนใจปัญหาของตัวเอง และอยู่ในภาวะ ‘ไร้อารมณ์’ อันส่งผลเสียต่อความสัมพันธ์ การทำงาน และการใช้ชีวิตของเรา HOW TO OVERCOME APATHY ? เมื่อ Apathy ส่งผลเสียต่อเราอย่างมากมาย เราเลยต้องก้าวข้ามมันไปให้ได้ เพื่อเรียกคืนความสุขในชีวิตกลับมาอีกครั้ง ซึ่ง UNLOCKMEN เลยอยากมาแนะนำวิธีป้องกันการอาการ Apathy

คนส่วนใหญ่เกลียด ’ความไม่แน่นอน’ เพราะมันเดาไม่ได้ และทำให้เกิดความไม่มั่นใจด้วย ดังนั้น พวกเราเลยเลือกที่จะอยู่ใน comfort zone กันนาน ซึ่งปัญหาของการอยู่ใน comfort zone เป็นเวลานาน คือ มันทำให้เราไม่ได้เรียนรู้อะไรใหม่ ๆ และ บางครั้งอาจทำให้เราไม่ได้ทำในสิ่งที่อยากทำด้วย ส่งผลให้เกิดความเศร้าในชีวิตตามมา ดังนั้น จะดีกว่าถ้าเราเดินออกมาจาก comfort zone และปล่อยให้ตัวเองได้เจอกับความไม่แน่นอนบ้าง แล้วจะพบว่า ’ไม่มีอะไรน่ากลัว ถ้าเราลงมือทำ’ ว่าด้วยเรื่อง Comfort zone หลายคนคงได้ยินคำว่า พื้นที่สะดวกสบาย หรือ Comfort zone บ่อย ๆ แต่อาจไม่รู้ว่ามันคืออะไร เราเลยอยากอธิบายเรื่องนี้เพิ่มเติม เพื่อให้ทุกคนเข้าใจตรงกัน Comfort zone เป็นส่วนหนึ่งของทฤษฎีสภาวะทางจิตวิทยา 3 แบบ (the three psychological states) ซึ่งอธิบายว่า สภาวะจิตใจของเรามี 3 พื้นที่ ได้แก่ พื้นที่สะดวกสบาย

หลายคงรู้สึกเซ็งสุด ๆ เวลาที่ตื่นเช้ามาทำงานแล้วหัวไม่แล่น เวลาคิดหรือทำงานอะไรก็ดูจะช้าไปหมด ปัญหานี้ไม่ได้เกิดขึ้นจากการนอนไม่เพียงพออย่างเดียว แต่อาจเกิดขึ้นได้จากการที่เราอยู่ในภาวะ passive หรือ มีความว่องไวของจิตใจต่ำ (Mental Agility) ได้เหมือนกัน ซึ่งถ้าเราสามารถพัฒนา Mental Agility ได้ เราก็จะสามารถทำงานได้เร็วขึ้น และได้งานที่มีประสิทธิภาพมากขึ้นได้เหมือนกัน WHAT IS MENTAL AGILITY ? ความว่องไวของจิตใจ (Mental Agility) หมายถึง ทักษะในการคิด เรียนรู้ และดูดซับข้อมูลใหม่ ๆ ได้อย่างรวดเร็ว ซึ่งสกิลนี้จะมีประโยชน์เวลาที่เราเจอกับสถานการณ์หรือปัญหาใหม่ ๆ ที่เราไม่เคยมาก่อน รวมถึง การแก้ปัญหาเฉพาะหน้า ซึ่งต้องใช้ความว่องไวและคุณภาพในการคิด หากเรามี Mental Agility เราจะสามารถประเมินสถานการณ์ได้เร็วขึ้น คิดวิธีแก้ปัญหาได้เร็วขึ้น และตอบสนองต่อปัญหาได้เร็วขึ้น HOW TO IMPROVE IT ? เมื่อ Mental Agility เป็นสกิลที่สำคัญในการทำงาน ร่วมถึง การใช้ชีวิตประจำวันที่เร่งรีบ

หลายคนน่าจะเจอเคยเจอกับความรู้สึกที่ว่า “ทำดีไปก็ไม่ช่วยอะไร” พอเจอกับความรู้สึกแบบต้องมีดาวน์ หรือ ไม่อยากทำสิ่งที่ทำอยู่กันบ้าง ซึ่งมันอาจเกิดขึ้นได้จากปรากฎการณ์ GOLEM EFFECT ที่นอกจากจะส่งผลเสียต่อการทำงานของลูกน้องแล้ว ยังส่งผลเสียต่อผลวานขององค์กรโดยรวมได้ด้วย เราเลยจำเป็นที่จะต้องรู้เท่าทันมัน พร้อมรับมือกับมันได้อย่างมีประสิทธิภาพ อะไร คือ GOLEM EFFECT ? นักวิทยาศาสตร์ได้ศึกษาเรื่องผลของ “ความคาดหวัง” ที่มีต่อคนมานานแล้ว ยกตัวอย่างเช่น งานวิจัยจากประเทศอิสราเอล ในปี 1982 ซึ่งพบว่า เด็กนักเรียนที่ถูกคาดหวังต่ำในห้องเรียนที่มีครูเป็นคนอคติสูง จะได้รับการปฏิบัติจากครูที่แย่กว่า และมีผลงานที่เลวร้ายกว่าเด็กนักเรียนคนอื่น ๆ หรือ งานวิจัยในปี 2007 ซึ่งพบว่า ความคาดหวังผลงานของนักเรียนในแง่ลบส่งให้พวกเขาทำผลงานที่ต้องใช้ความคิด ( cognitively based tasks ) ออกมาได้แย่ลง เป็นต้น งานวิจัยเหล่านี้ได้ยืนยันการมีอยู่ของ ‘GOLEM EFFECT’ หรือ ปรากฎการณ์ที่ ‘ความคาดหวังในแง่ลบของคนอื่น’ ส่งผลให้คนที่โดนคาดหวังทำผลงานได้แย่ลงกว่าปกติ เราอาจเห็น GOLEM EFFECT ได้ในห้องเรียนที่ครูแบ่งแยกนักเรียนออกเป็น 2 กลุ่ม ได้แก่

การทำงานในยุคนี้เปลี่ยนแปลงไปจากยุคก่อนหน้าตรงที่ว่า เราต้องทำงานติดบ้านกันบ่อยขึ้น และหลายบริษัทก็ทยอยเปลี่ยนนโยบายการทำงานใหม่ให้มีความยืดหยุ่นมากขึ้น ปรากฎการณ์นี้อาจทำให้หลายคนเริ่มสับสนกับตารางชีวิตของตัวเอง ไม่รู้ว่าเวลาไหนควรเลิกงาน ไม่รู้ว่าเวลาไหนคือเวลาพักผ่อน ปัญหานี้ส่งผลเสียอย่างมาก UNLOCKMEN เลยอยากมาแชร์วิธีรับมือกับการทำงานไม่เป็นเวลา ซึ่งหากทำตามแล้ว จะสามารถรักษาประสิทธิภาพในการทำงาน รวมถึงการใช้ชีวิตประจำวันไปพร้อมกันได้ การทำงานไม่เป็นเวลาส่งผลเสียอย่างไรกับเราบ้าง ? ก่อนอื่นเราอยากพูดถึงผลเสียที่เกิดขึ้นจากการทำงานไม่เป็นเวลาก่อน เพื่อให้ทุกคนเข้าใจว่าทำไมมันถึงเป็นปัญหาที่เราต้องหาทางจัดการกับมัน โดยการทำงานไม่เป็นเวลา สามารถส่งผลเสียของเราได้หลายอย่าง ไม่ว่าจะเป็น สร้างความกังวลใจ (Psychological Distress）– การทำงานแบบไม่รู้ว่าจะต้องเลิกงานเมื่อไร หรือ ไม่รู้ว่าควรทำงานหนักแค่ไหนในแต่ลัวีน ส่งผลให้เกิดความกังวลทางใจได้ เพราะมันทำให้เรารู้สึกสูญเสียความสามารถในการควบคุมชีวิตของตัวเอง ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดความเครียดและอาการซึมเศร้าตามมาได้ ไม่สามารถนอนหลับได้อย่างมีคุณภาพ (Sleep Quality) – ปัญหาที่คนทำงานไม่เป็นเวลามักเจอกัน คือ ปัญหาเรื่องสุขภาพ เพราะการทำงานไม่เป็นเวลา มักทำให้การวางแผนชีวิตทำได้ยาก และชีวิตประจำวันได้รับผลกระทบ เช่น เรื่องการนอน คนในบางอาชีพ เช่น หมอ อาจต้องพร้อมเข้าโรงพยาบาลตลอดเวลา จนไม่สามารถนอนหลับสนิทได้   ไม่มีความสุข (Happiness) – การทำงานไม่เป็นเวลา อาจส่งผลเสียต่อความสุขในการทำงานร่วมถึงการใช้ชีวิตด้วย เพราะมันทำให้เรารู้สึกเหมือนต้องสนใจงานอยู่ตลอดเวลา จนไม่สามารถหาเวลาพักผ่อนให้กับตัวเองได้ คนที่ทำงานไม่เป็นเวลาจึงมักมีความทรมานในการทำงาน และไม่มีความสุขกับการใช้ชีวิต    เราจะรับมือกับปัญหานี้อย่างไรดี

หลายคนน่าจะเคยมีช่วงเวลาที่โกรธใครสักคนมาก ๆ แล้วลงมือทำร้ายพวกเขาโดยที่ตัวเองก็ไม่รู้ตัว พอนึกย้อนกลับไปก็อาจจะรู้สึกแย่ และคิดว่าไม่น่าทำอย่างนั้นลงไปเลย เหตุการณ์นี้อาจเป็นตัวอย่างของ amygdala hijack ซึ่งเป็นปรากฎการณ์ที่ทำให้เราไม่สามารถควบคุมตัวเองและใช้เหตุผลได้ ส่งผลให้เราทำอะไรบางอย่างตามอารมณ์ และอาจสร้างปัญหาที่ยากเกินกว่าจะแก้ไขได้ในภายหลัง อะไร คือ AMYGDALA HIJACK ? amygdala hijack เป็นคำที่นิยามโดย แดเนียล โกลแมน (Daniel Goleman) นักจิตวิทยาผู้โด่งดังเรื่องแนวคิด ความฉลาดทางอารมณ์ (Emotional Intelligence) ซึ่งคำนี้ใช้อธิบายถึงปรากฎการณ์ที่สมองเทคโอเวอร์ความสามารถในการตัดสินใจของมนุษย์ เพื่อให้เกิดการตัดสินใจที่รวดเร็ว ในเวลาที่เราเจอกับปัญหาที่สร้างความเครียดอย่างหนัก ซึ่ง amygdala hijack จะเกิดขึ้นจากการทำงานของ อะมิกดาลา (amygdala) ซึ่งเป็นกลุ่มของเซลล์ที่อาศัยอยู่ในด้านข้างสมองสองซีกของเรา ซึ่งสมองส่วนนี้จะทำงานเกี่ยวข้องกับการจดจำ และการให้ความหมายของอารมณ์แต่ละประเภทที่เรามี และมันยังทำหน้าที่ในการจับคู่อารมณ์กับการตอบสนองทางกายที่เฉพาะเจาะจงด้วย เช่น บางคนที่มีนิสัยชอบทำร้ายคนอื่นเวลาโกรธ ก็อาจจะเกิดจากการทำงานของสมองส่วนนี้ amygdala ยังมีบทบาทสำคัญต่อการตอบสนองแบบ สู้หรือหนี (fight-or-flight response) อีกด้วย ซึ่งการตอบสนองประเภทนี้เป็นกลไกเอาตัวรอดสำคัญที่มนุษย์ใช้มาอย่างยาวนาน เพื่อรับมือกับภัยคุกคามที่จะมาทำร้ายหรือฆ่าพวกเขา เช่น สัตว์ร้าย หรือ ศัตรูฝั่งตรงข้าม

คนวัยทำงานต้องการหลายสิ่ง ไม่ว่าจะเป็น สังคมการทำงานที่ดี ประสิทธิภาพในการทำงาน รวมถึง สถานที่ที่เอื้ออำนวยต่อการนั่งทำงาน เช่นไม่มีเสียงรบกวนที่มาดึงความสนใจเราจากงาน แต่บางครั้งเราก็หลีกเลี่ยงไม่ได้ที่จะถูกรบกวนด้วยเสียง ไม่ว่าจะเป็น เสียงคนคุยกัน หรือ เสียงก่อสร้าง บางครั้งเสียงเหล่านี้ก็ดังมากจนเราเสียสมาธิไม่เป็นอันทำงาน เราเลยอยากจะมาแนะนำวิธีการรับมือกับเสียงรบกวนเหล่านี้ เพื่อฟื้นคืนประสิทธิภาพในการทำงานของเราให้กลับมาดังเดิม สิ่งแวดล้อมที่ไม่สงบส่งผลต่อคุณภาพในการทำงาน ถ้าเราทำงานในที่ที่มีเสียงดัง ประสิทธิภาพในการทำงานอาจจะลดลง อ้างอิงจากงานวิจัยชิ้นหนึ่งที่ได้รับการเผยแพร่ในวารสาร British Journal of Psychology (2004) ซึ่งได้ขอให้กลุ่มตัวอย่างที่เป็นพนักงานปฏิบัติ 2 ภารกิจ ได้แก่ จดจำและนึกถึงงานประพันธ์ และคิดเลขในใจอย่างง่าย โดยในระหว่างการทดลอง ทีมวิจัยได้เปิดบันทึกเสียงรบกวนประเภทที่เกิดขึ้นทั่วไปในออฟฟิศให้ผู้เข้าร่วมการทดลองฟังด้วย ผลการวิจัยพบว่า สิ่งแวดล้อมที่ทำงานที่เต็มไปด้วยเสียงรบกวน (noisy office environments) สามารถลดความแม่นยำในการทำงานของพนักงานลง ได้67％ แต่เมื่อเสียงรบกวนที่เกิดจากการสนทนาลดลง ความสามารถในการโฟกัสงานของพนักงานกลับเพิ่มขึ้นมา 48% แถมความเครียดของพนักงานยังลดลง 27% อีกด้วย นอกจากงานวิจัยชิ้นนี้แล้ว ยังมีงานวิจัยอีกชิ้นหนึ่ง (2005) ซึ่งได้เปรียบเทียบความพึงพอใจในการทำงานของคนที่ทำงานในโอเพนออฟฟิศ และคนที่ทำงานในคอกทำงาน (cubicles) และพบว่า คนกลุ่มแรกมีความพึงพอใจในเสียงรบกวนมากกว่าคนกลุ่มที่สอง โดยคนกลุ่มที่สองพบเจอกับปัญหาจากการได้ยินเสียงคนพูดโทรศัพท์ การได้ยินเสียงคนพูดคุยกัน