“เอาใจบอส ขัดลูกน้องตลอดเวลา” รู้จัก Kiss Up Kick Down พฤติกรรมสุดแย่ที่คนทำงานควรรู้จัก

ปัญหาหนึ่งที่พนักงานประจำในองค์กรหรือธุรกิจ มักเจอกัน คือ “การถูกกลั่นแกล้ง” จากคนที่มีตำแหน่งสูงกว่า ซึ่งจอมกลั่นแกล้งเหล่านี้ มักมีลักษณะร่วมกัน คือ มีความสามารถในการประจบคนที่มีตำแหน่งสูงกว่าเก่ง และการกลั่นแกล้งลูกน้องเป็นเหมือนการโชว์พาวอย่างหนึ่ง พฤติกรรมสุดนี้มีชื่อเรียกว่า “Kiss Up Kick Down” โดย Kiss Up หมายถึง การเอาอกเอาใจคนที่อยู่เหนือกว่า ส่วน Kick Down หมายถึง การเตะหรือทำร้ายคนที่อยู่ต่ำกว่า

Kiss Up Kick Down เป็นพฤติกรรมที่ส่งผลเสียต่อทุกฝ่าย ไม่ว่าจะเป็น สถานที่ทำงาน ตัวคนทำ รวมถึง ลูกน้องที่เป็นผู้รับการกระทำ ดังนั้น จะเป็นเรื่องดี ถ้าคนทำงานรู้จักพฤติกรรมนี้ และสามารถรับมือกับได้อย่างมีประสิทธิภาพ

นิยามดั่งเดิมของ Kiss Up Kick Down คือ สถานการณ์ที่พนักงานระดับกลางในบริษัทหรือองค์กร แสดงความสุภาพ หรือ เลียแข้งเลียขา คนที่มีตำแหน่งสูงกว่า เช่น ผู้บริหาร หรือ CEO แต่แสดงพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม (เช่น ปากเสีย ดูถูก เหยียดหยาม ฯลฯ) กับคนที่เป็นลูกน้อง ซึ่งคนที่มีพฤติกรรมแบบนี้อาจให้เหตุผลว่าต้องการให้ลูกน้องมีความกระตือรือร้น หรือ โปรดักทีฟ แต่ในความเป็นจริง มันอาจให้ผลที่ตรงกันข้าม

งานวิจัยของ Christine Porath นักวิจัยจาก Marshall School of Business ของ University of Southern California และทีม ที่ถูกเผยแพร่เมื่อปี 2008 ได้ศึกษาผลของการรับความหยาบคายใน 3 รูปแบบ โดยการ แบ่งนักศึกษามหาวิทยาลัยออกเป็น 3 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มที่ได้รับคำหยาบคายจากนักวิจัยโดยตรง กลุ่มที่รับคำพูดทำร้ายจิตใจจากบุคคลภายนอก เช่น ผู้เชี่ยวชาญ หรือ อาจารย์ กลุ่มสุดท้าย คือ กลุ่มที่ต้องจินตนาการว่าถ้าเหตุการณ์แบบที่กลุ่ม 1 และ 2 เจอ ได้เกิดขึ้นกับพวกเขาแล้ว พวกเขาจะรู้สึกอย่างไร

ผลการวิจัยพบว่า ผู้เข้าร่วมการทดลองทั้ง 3 กลุ่มมีความสามารถในการทำภารกิจลดลง อาทิ การแก้ปัญหาแอนาแกรม โดยนักวิจัยได้ให้เหตุผลที่ปรากฎการณ์นี้่เกิดขึ้น เพราะว่า เมื่อคนได้สัมผัสกับความหยาบคาย พวกเขาจะคิดถึงเหตุการณ์นั้นอย่างหนัก เช่น คิดซ้ำไปซ้ำมา (ruminating) หรือ พยายามหาทางตอบสนอง (formulate a response) ส่งผลให้ทรัพยากรทางความคิด (cognitive resources) ที่ควรนำไปใช้กับเรื่องอื่น ถูกใช้งานไปกับเรื่องเหล่านี้ นี่เป็นเหตุผลว่า ทำไมเมื่อเราเจอกับหัวหน้าที่มีนิสัย Toxic แล้วเราจะทำงานได้แย่ลง

แต่ผลเสียของ Kiss Up Kick Down ไม่ได้เกิดขึ้นกับลูกน้องเพียงเท่านั้น มันยังส่งผลเสียต่อคนที่ทำด้วย โดยงานวิจัยจาก Oregon State University (2018) ซึ่งได้ศึกษาผู้เชี่ยวชาญในจีนทั้งหมด 75 คน เป็นเวลากว่า 2 สัปดาห์ พบว่า ผู้ว่าจ้างที่มักจะเลียแข้งเลียขาเจ้านายของพวกเขาอยู่เสมอ จะขาดความสามารถในการควบคุมตัวเอง (self-control) และอาจเกิดมีพฤติกรรมแย่ ๆ ในที่ทำงานได้ เช่น ทำตัวไม่ดีกับเพื่อนร่วมงาน หรือ เล่นเน็ตนานกว่าทำงาน เป็นต้น ส่งผลให้พวกเขาไม่ก้าวหน้า หรือ เสียชื่อเสียงในหน้าที่การงานที่ตัวเองทำอยู่ได้

ดังนั้น Kiss Up Kick Down จึงเป็นพฤติกรรมที่ต้องได้รับการแก้ไขโดยด่วน เพราะมันสามารถทำลายทั้งคนที่ปฏิบัติ รวมถึง สถานที่ทำงานที่คนเหล่านั้นเป็นส่วนหนึ่งอยู่ เราเลยอยากมาแนะนำวิธีการที่ลูกน้องสามารถทำได้ เพื่อป้องกันตัวเอง

•  เริ่มจากอย่าเชื่อในความรู้สึกผิดที่เกิดขึ้นกับเราในทันที เพราะมันจะทำให้เรากลายเป็นทาสของคำพูดหรือการกระทำที่ไร้ความรับผิดชอบไปเรื่อย ๆ และไม่สามารถก้าวข้ามมันไปได้ จะดีกว่าถ้าเรารับรู้ความรู้สึกผิดที่เกิดขึ้นในฐานะ “สัญญาณ” ของการถูกกลั่นแกล้ง และลงมือทำอะไรบางอย่าง เพื่อหยุดพฤติกรรมเหล่านั้น
• เลิกมีความคิดประมาณว่า “ไม่เป็นไร เหตุการณ์แบบนี้คงเกิดขึ้นเพียงแค่ครั้งสองครั้ง” เพราะมันจะทำให้เราไม่ take action ต่อพฤติกรรมแย่ ๆ ในที่ทำงาน และปัญหาเดิมมันก็จะเกิดกับเราซ้ำ ๆ ไม่รู้จบได้ จะดีกว่า ถ้าเรารายงานผู้ที่เกี่ยวข้อง หรือ พูดถึงปัญหาในที่ทำงานให้เกิดการรับรู้ และแก้ปัญหาร่วมกัน แต่อย่าไปเผชิญหน้ากับหัวหน้าเจ้าปัญหาโดยตรงละ เพราะมันจะทำให้เรายิ่งตกที่นั่งลำบากหนักกว่าเดิมได้ ทางที่ดี คือ คุยเรื่องนี้กับคนอื่น เช่น HR หรือ เพื่อนร่วมงาน
• จดบันทึกก็มีความสำคัญเหมือนกัน เพราะมันจะช่วยให้ไม่ความทรงจำของเราไม่เลือนลาง และสามารถนำสิ่งที่จดมาใช้วิเคราะห์พฤติกรรมของหัวหน้าเจ้าปัญหาได้ ฉะนั้น พยายามทำเรคคอร์ดบทสนทนาแย่ ๆ ที่เกิดขึ้นระหว่างเรากับเจ้านาย รวมถึงวันเวลาที่บทสนทนาเหล่านี้เกิดขึ้นด้วย จะช่วยให้เรารับมือกับ Kiss Up Kick Down ได้เก่งขึ้น
• อย่าใช้อารมณ์ในการรับมือกับหัวหน้าเจ้าปัญหา เพราะมันจะยิ่งทำให้พฤติกรรมของหัวหน้าเหล่านั้นหนักข้อขึ้น จะดีกว่าถ้าเราใช้หลักเหตุและผลในการพูดคุยกับพวกเขา และใจเย็นให้ได้มากที่สุด
• สุดท้าย ถ้าลองทุกทางแล้ว หัวหน้าเจ้าปัญหาคนนี้ก็ยังไม่เปลี่ยนแปลงตัวเอง ลองคิดดูว่า หัวหน้าเจ้าปัญหาคนนี้จะย้ายตำแหน่งเมื่อไหร่ ถ้าเขาจะย้ายไปในเวลาอันใกล้ เช่น ในอีกหนึ่งเดือน เราก็อาจจะอดทนต่อไปได้ แต่ถ้าไม่มีวี่แววว่าเขาจะย้ายหรือออกจากงานเลย อาจถึงเวลาที่จะต้องเปลี่ยนที่ทำงานใหม่ เพื่อให้จิตใจของเราไม่พุพังมากไปกว่านี้

ทั้งหมดนี้ก็เป็นผลเสียของพฤติกรรม Kiss Up Kick Down และวิธีการรับมือกับมันอย่างมีประสิทธิภาพ เราหวังว่าผู้อ่านทุกคนจะได้วิชาไปใช้ และสามารถสยบหัวหน้าจอมกลั่นแกล้งได้ และเมื่อปัญหาการกลั่นแกล้งในที่ทำงานหมดไป แน่นอนว่า การทำงานมันก็จะมีความสุขตามมา

Appendix: 1 / 2 / 3 / 4