รับมือกับ Superiority Complex นิสัยอวดเบ่งวางก้าม ชอบคิดว่าตัวเองอยู่เหนือคนอื่น

รอบตัวเราอาจจะมีใครสักคนหนึ่งที่ชอบอวดเบ่งและทำเป็นเก่งอยู่ตลอดเวลา ซึ่งเวลาที่เราอยู่กับคนนั้น เราอาจเกิดความงุนงงและไม่สบายใจสักเท่าไหร่ว่าทำไมเขาถึงไม่ฟังใครเลยและชอบเอาตัวเองเป็นศูนย์กลาง ทางจิตวิทยามีคำว่า ‘Superiority Complex’ เพื่อใช้อธิบายพฤติกรรมของคนที่ชอบอวดเก่ง ซึ่ง UNLOCKMEN อยากจะมาแนะนำวิธีรับมือกับคนประเภทดังกล่าวด้วย

ความหมายของ Superiority Complex

ในช่วงปี ค.ศ.1990 นักจิตวิทยารายบุคคลชื่อดัง Alfred Adler ได้พูดถึงคำว่า Superiority Complex หรือ กลไกการป้องกันตัวเองแบบหนึ่งที่ทำให้คนมองเห็นคุณค่าในตัวเองสูง เพื่อปิดบังความรู้สึกต่ำต้อยและความภูมิใจในตัวเองต่ำ โดยคนที่เป็น Superiority Complex มักเชื่อว่าตัวเองเก่งกาจหรือมีความสามารถสูงกว่าคนรอบตัว พวกเขาจึงชอบแสดงพฤติกรรมอวดเบ่งหรือก้าวร้าวใส่คนอื่น

Superiority Complex จะเป็นอาการที่ตรงข้ามกับ Inferiority Complex ซึ่งเป็นกลไกการป้องกันตัวอีกแบบหนึ่งที่ทำให้คนรู้สึกไม่มีค่าหรือต่ำต้อยกว่าคนอื่น เพื่อซ่อนความต้องการบางอย่างของตัวเองเอาไว้ คนกลุ่มนี้อาจรู้สึกไม่มั่นใจในความสามารถของตัวเอง และมีความกล้า ๆ กลัวในการทำเรื่องต่าง ๆ ด้วยตัวเอง

อาการของ Superiority Complex มักมีดังนี้

• มองเห็นคุณค่าในตัวเองสูง
• ชอบโอ้อวดแบบไม่มีเหตุผลหรือความเป็นจริงมาสนับสนุน
• ใส่ใจกับรูปลักษณ์ภายนอก หรือ เหย่อหยิ่ง
• เชื่อว่าตัวเองมีอำนาจสูงส่ง
• ไม่ยอมฟังคนอื่น
• อารมณ์เปลี่ยนแปลงบ่อย
• รู้สึกต่ำต้อยและภูมิใจในตัวเองต่ำ
• รับคำวิจารณ์ไม่ได้
• รู้สึกไม่พอใจเมื่อคนอื่นมองไม่เห็นความสามารถของตัวเอง
• ชอบควบคุมสิ่งที่เกิดขึ้นรอบตัว

สาเหตุที่ทำให้เกิด Superiority Complex

Superiority Complex เกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ บางคนเจอกับความล้มเหลวบ่อย และรู้สึกเครียดหรือกังวลจากความล้มเหลวเหล่านั้นบ่อย พวกเขาจึงแสร้งทำเป็นอยู่เหนือมันเพื่อรับมือกับอารมณ์ลบที่เกิดขึ้น สุดท้ายพวกเขาก็เคยชินกับวิธีการรับมือกับอารมณ์แบบนั้น และนำไปใช้กับคนรอบข้าง หรือ ผู้ใหญ่บางคนก็ทำตัวเข้มแข็งมาตั้งแต่เด็ก เพื่อซ่อนความรู้สึกอับอายและความรู้สึกไม่ได้รับการยอมรับจากคนอื่น

แต่ไม่ว่าจะด้วยสาเหตุอะไร Superiority Complex ก็ส่งผลเสียต่อความสัมพันธ์กับคนรอบตัวมากพอสมควร เพราะมันทำให้เรากลายเป็นคนหลงตัวเอง (narcissistic) และแคร์ความรู้สึกของคนรอบข้างน้อยลง เมื่อเราโฟกัสแต่ตัวเอง และใส่ใจคนรอบข้างน้อยลง การสร้างและรักษาความสัมพันธ์อันดีกับคนรอบข้างก็จะกลายเป็นเรื่องที่ทำได้ยากขึ้น และสุดท้ายการอยู่คนเดียวก็ทำให้เราโดดเดี่ยวเปลี่ยนเหงาและเสี่ยงต่อปัญหาด้านสุขภาพจิตตามมา

ดังนั้น เราควรปรับปรุงตัวเอง เมื่อรู้ว่ากำลังเผชิญหน้ากับ Superiority Complex

รับมืออย่างไรเมื่อตัวเองเป็น Superiority Complex

สิ่งแรกที่เราควรทำ คือ การยอมรับว่าตัวเองเป็น Superiority Complex และสังเกตพฤติกรรมแย่ ๆ ที่เราทำใส่คนอื่น เราอาจเหย่อหยิ่งเกินไป เราอาจคิดว่าตัวเองถูกต้องเสมอ หรือ เราอาจเป็นคนที่ไม่ยอมฟังใคร หากเราค้นพบพฤติกรรมเหล่านี้แล้วเราจะสามารถควบคุมพวกมันได้มากขึ้น

ต่อมา คือ เราต้องต่อต้านความรู้สึกอยากเหนือกว่าคนอื่นที่เกิดขึ้นจาก Superiority Complex เช่น ความรู้สึกไม่อยากฟังคนอื่น หรือ ความรู้สึกอยากควบคุมสิ่งรอบตัว โดยการทำสิ่งดี ๆ ที่ตรงข้ามกับความรู้สึกเหล่านั้น เช่น เปิดใจให้คนอื่นมากขึ้น รับฟังและยอมรับในความคิดเห็นของคนอื่น ไปจนถึง สนใจข้อดีข้อเสียของคนอื่นมากขึ้น แบบนี้จะช่วยให้เราเปลี่ยนแปลงตัวเองได้

สิ่งที่สำคัญอีกอย่างหนึ่ง คือ เราควรคิดให้ดีก่อนตัดสินใจคนอื่น เพราะบางเรื่องที่เราคิด มันก็เป็นเรื่องที่ไม่ควรพูดออกมาให้ใครได้ยิน จึงดีกว่าถ้าเราจะควบคุมทัศนคติของตัวเองได้ โดยการคำนึงถึงเวลา สถานที่ และความไม่สมบูรณ์แบบของมนุษย์แต่ละคน ก่อนที่จะตัดสินใจพูดอะไรออกไป

ถึง Superiority Complex จะไม่ใช่ความผิดปกติทางจิต แต่การพูดคุยกับผู้เชี่ยวชาญ เช่น นักบำบัด หรือ ที่ปรึกษาด้านจิตวิทยา ก็ทำให้เราออกจากปัญหาได้เร็วขึ้นเหมือนกัน เพราะพวกเขามีความเชี่ยวชาญเรื่องการช่วยเหลือคนในเรื่องนี้เป็นพิเศษ แต่ถ้าเราไม่อยากไปหามืออาชีพ การปรึกษากับ เพื่อน คนในครอบครัว หรือ คนรู้ใจ ก็ช่วยให้เรามีกำลังใจในการเอาชนะอาการนี้ได้เหมือนกัน

สุดท้าย เวลาที่เราเผชิญหน้ากับคนที่เป็น Superiority Complex เราควรรับมือกับพวกเขาด้วยความเข้าอกเข้าใจและความอดทน เพราะพฤติกรรมของพวกเขามักทำให้เรารู้สึกไม่พอใจบ่อยครั้ง และการแสดงความไม่พอใจตอบโต้จะยิ่งทำให้เกิดความขัดแย้งกันบานปลาย เราควรเข้าใจสาเหตุที่ทำให้เขากลายเป็นคนแบบนั้น เข้าใจความเจ็บปวดที่พวกเขาเคยประสบพบเจอมา และดีลกับพวกเขาด้วยเหตุและผลมากที่สุด เช่น ทำให้พวกเขาเห็นข้อผิดพลาดของตัวเอง โดยไม่ใช้วิธีการดุด่าที่ทำให้พวกเขายิ่งมี self-esteem ที่ต่ำกว่าเดิม

Appendix: 1/2/3/4