โศกนาฎกรรมนักข่าวถูกสังหาร เครื่องเซ่นความต่างทางความคิดที่ไม่ควรจบด้วยความตาย

ขณะที่ทั่วโลกกำลังจับตาเรื่องปริศนาการตายของของนักข่าวจาก Washinton Post ที่มีหลายกระแสอออกมาให้ข้อมูลการสังหารซึ่งมีประเด็นความขัดแย้งทางการเมืองมาเกี่ยวข้อง ความต่างทางความคิดที่ดำเนินเรื่องราวไปจนถึงไคลแม็กซ์คือการปลิดชีวิตนักข่าวนี้ไม่ใช่ครั้งแรก เพราะก่อนหน้านี้ก็เคยเกิดเรื่องราวทำนองเดียวกันกับนักข่าวชาวญี่ปุ่นเช่นเดียวกัน

ก่อนตอนจบเรื่องราวของ Jamal Khashoggi จะสิ้นสุด UNLOCKMEN ขอชวนทุกคนมาติดตามเรื่องราวโศกนาฎกรรมสังหารระดับโลกและเส้นทางความขัดแย้งที่ต้องแลกกันด้วยลมหายใจของคนข่าวทั้ง 2 คนที่เป็นที่จับตาไปพร้อมกัน

Jamal Khashoggi

เริ่มต้นด้วยนักข่าวชื่อดัง ที่พ่วงตำแหน่งบรรณาธิการหนังสือพิมพ์และนักจัดรายการโทรทัศน์วัย 59 คนนี้ Jamal Khashoggi (จามาล คาช็อกกี) วัย 59 ปี ชาวซาอุดิอาระเบีย ก่อนเกิดเหตุการหายตัวไปหลังเข้าไปสถานกงสุลซาอุฯ ในประเทศตุรกี ซึ่งขณะนี้หลายสื่อออกมายืนยันว่าเขาโดนฆาตกรรรมแน่นอนจากร่องรอยสุดท้ายเป็นคลิปเสียงที่ได้รับการบันทึกไว้ขณะโดนฆาตกรรมอย่างโหดเหี้ยมเป็นเวลา 7 นาทีจาก Apple Watch ที่ส่งตรงไปยังโทรศัพท์ iPhone ที่ฝากไว้กับคู่หมั้น

ผลงานข่าวก่อนเสียชีวิต: หากดูภาพรวมผลงานข่าวที่นำเสนอแล้ว คงต้องบอกว่าเป็นข่าวใหญ่ที่เอนน้ำหนักไปทางเรื่องการเมืองการปกครอง และหลายเหตุการณ์เป็นเรื่องสำคัญที่บ่งชี้ถึงความมั่นคงของประเทศอัฟกานิสถานเหล่านี้

• การบุกอัฟกานิสถานของสหภาพโซเวียต
• กำเนิดโอซามา บิน ลาเดน หัวหน้าเครือข่ายก่อการร้ายอัลกออิดะห์
• คอลัมน์วิพากษ์วิจารณ์รัฐบาลซาอุฯ ชุดปัจจุบัน
• คอลัมน์วิจารณ์นโยบายของเจ้าชายโมฮัมเหม็ด บิน ซัลมาน มกุฎราชกุมารแห่งราชวงศ์ซาอุฯ (หลังลี้ภัยแล้ว)

ด้วยเนื้อข่าวที่เป็นประโยชน์ในช่วงก่อนหน้าทำให้ Jamal เคยมีบทบาทสำคัญรั้งตำแหน่งที่ปรึกษาของเจ้าหน้าที่ระดับสูงของซาอุฯ แต่การนำเสนอระยะหลังได้ทำให้เขาหลุดจากตำแหน่งลูกรัก และทำเรื่องขอลี้ภัยไปสหรัฐฯ ในช่วงปี 2018 ทว่าสายเลือดคนข่าวที่ยังเข้มข้นทำให้เขายังคงทำงานเขียนบทความลงในคอลัมน์ WorldViews รายเดือนให้กับหนังสือพิมพ์ Washinton Post

บทความแรกของเขาคือการเลือกสลักอักษรเผชิญหน้ากับความกลัวของตัวเองด้วยการเล่าเรื่องราวความรู้สึกที่เกิดขึ้นกับตัวเองว่าเขากลัวถูกจับกุมในเหตุการณ์ที่คล้ายการกวาดล้างผู้มีความเห็นต่างและต่อต้านเจ้าชายโมฮัมเหม็ด ผู้ครองราชย์ต่อจากพระราชบิดา เพราะมีผู้เคลื่อนไหวจำนวนมากถูกจับกุมจากเหตุการณ์นี้ ไม่เพียงเท่านั้นเขายังคงวิจารณ์นโยบายรัฐบาลซาอุฯ ที่มีต่อกาตาร์และแคนาดา , สงครามในเยเมน และการกวาดล้างกลุ่มผู้มีความคิดต่าง, สื่อและนักเคลื่อนไหว ซึ่งมีนักเคลื่อนไหว, นักวิชาการและผู้นำทางศาสนาหลายสิบคน ถูกควบคุมตัว อย่างต่อเนื่องอีกด้วย

ชนวนสังหารที่ยังไม่กระจ่าง: แม้ตอนนี้จะมีหลักฐานเป็นคลิปเสียงที่ยังไม่ได้รับการเปิดเผย แต่เรื่องราวทั้งหมดก็ยังไม่ได้ถูกไขให้กระจ่าง ท่ามกลางหมอกที่คลุมเครือนี้ ข้อมูลคำให้การที่เกิดขึ้นจึงมาจากหลายกระแสและพิลึกพิลั่น และน่าสงสัยไปหมด

1. Bradley เพื่อนนักข่าวของ Jamal ที่เคยร่วมงานกัน ได้เผยข้อมูลว่าซาอุฯ จ้องเล่นงาน Jamal เพราะเป็นกุญแจสำคัญที่กุมความลับความสัมพันธ์ของซาอุฯ กับอัลกออิดะห์ ก่อนก่อเหตุวินาศกรรม 911 แถมเขายังเป็นเพื่อนสนิทกับบิลลาเดนช่วงปี 1980-1990 ในอัฟกานิสถานด้วย เขาจึงเป็นคนเดียวที่รู้เรื่องเชิงลึกของความสัมพันธ์ของราชวงศ์ซาอุฯกับบินลาเดน ซึ่งอาจมีผลต่อการเปิดโปงเพื่อทำลายเจ้าชายโมฮัมเหม็ด
2. Reuters สอบถามไปยังสถานกงสุลและแหล่งข่าวของรัฐบาลซาอุฯ ได้คำตอบว่า Jamal เดินทางมาจริงในวันเกิดเหตุ แต่ใช้เวลาเพียงชั่วโมงเศษก็ออกไป ไม่ได้ถูกคุมตัวและไม่ได้อยู่ภายในสถานกงสุลแล้ว แต่หลักฐานยืนยันและกล้องวงจรปิดภายในวันนั้นกลับ “ขัดข้อง” พร้อมกันนี้ยังมีคำอธิบายอย่างเป็นทางการจากปากเจ้าชายคาหลิด บิน ซัลมาน เอกอัครราชทูตซาอุฯ ประจำสหรัฐฯ ที่มีความว่า Jamal Khashoggi คือพลเรือนซาอุฯ ซึ่งหายตัวไปหลังจากออกจากสถานกงสุลซาอุฯ ในนครอิสตันบูล
3.  หลายคนตั้งประเด็นว่าทำไมต้องเดินทางไปที่อิสตันบูล ขอเอกสารหย่ามันสำคัญแค่ไหน เหตุผลหนึ่งมาจากกฎหมายของประเทศตุรกีที่ระบุว่าผู้แต่งงานต้องมีข้อพิสูจน์ว่าไม่มีภรรยาอยู่ก่อน ดังนั้น Jamal ผู้เป็นพ่อม่าย หย่าขาดจากภรรยาเดิมที่ความรักเบ่งบานเต็มที่อยากเริ่มต้นชีวิตใหม่จึงดั้นด้นไปตามหาเอกสารยกใหญ่ ทว่านั่นก็ยังมีปมบาง ๆ ว่าทำไมไม่ขอเอกสารชุดดังกล่าวที่กงสุลในอเมริกา ประเด็นนี้เขาเคยทำก่อนหน้านี้แล้วแต่เจ้าหน้าที่ได้แจ้งให้ติดต่อสถานกงสุลที่อิสตันบูล ประเทศตุรกีจะดีกว่าทำให้เขาต้องเดินทางไปยังตุรกี
4. Yasin Aktay หนึ่งในเพื่อนสนิทของ Jamal ซึ่งมีตำแหน่งเป็นที่ปรึกษาของประธานาธิบดีตุรกีคือคนที่ Hatice Cengiz ติดต่อหาเป็นคนแรกหลังพบความผิดปกติที่เกิดขึ้นจาก Jamal ซึ่ง Aktay ผู้นี้คือคนวิ่งเต้นเรื่องราวนี้กับสื่อทั้งหลาย ไม่ว่าจะเป็นตุรกี และกลุ่มผู้สื่อข่าวรวมถึง Washinton Post และ Reuters ตั้งแต่ยังไม่พบหลักฐาน จนในที่สุดหลังวันเกิดเหตุ Reuters อ้างแหล่งข่าวในสำนักงานตำรวจของตุรกีว่าเขาเสียชีวิตภายในสถานกงสุลและโดนฆาตกรรมด้วยน้ำมือของบุคคลทางการของซาอุฯ นอกจากนี้แหล่งข่าวด้านความมั่นคงของตุรกียังเผยเรื่องตงิดที่เกิดขึ้นในวันนั้นอีกว่ามีการเดินทางของเจ้าหน้าที่จากซาอุฯ ที่เดินทางเข้ามาตุรกีในเช้าวันเดียวกัน 15 คน 9 คนแรกบินมาด้วยเครื่องบินเจ็ตส่วนอีก 6 คนเดินทางด้วยเที่ยวบินพาณิชย์ โดยใช้พาสปอร์ตทูตของซาอุฯ
5. New York Times ออกมารายงานระบุว่า Jamal โดนฆาตกรรมในสถานกงสุลและแยกชิ้นส่วนศพใส่กล่องเพื่อลำเลียงออกจากสถานกงสุล

ผลสรุป : คดีที่ยังไม่กระจ่างครั้งนี้สหรัฐฯ ได้ออกโรงมาเป็นประเทศแรกที่ตั้งคำถามและเตรียมคว่ำบาตรซาอุฯ ต่อเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นหากพิสูจน์ได้ว่าซาอุฯ อยู่เบื้องหลัง ขณะที่ฝ่ายซาอุฯ เองก็เร่งสืบหาตัวคนร้ายยกใหญ่ ส่วนตุรกีก็เข้ามาเอี่ยวด้วยในฐานะคนสนิทที่รักใคร่สนิทสนมกันกับนักข่าวคนนี้ผ่านทางที่ปรึกษาของตัวเอง ไม่ว่าเรื่องราวจะจบลงเช่นไร แต่หนึ่งชีวิตที่สูญไปเกี่ยวพันโยงใยกับเรื่องราวความขัดแย้งทางความคิดที่เห็นได้ชัด หลายสื่อทั่วโลกรวมทั้งเราจึงยังคงต้องเฝ้าจับตามองความกระจ่างที่รอวันเปิดเผย

Kenji Goto

Kenji Goto (เคนจิ โกโตะ) คือชื่อของนักข่าวอาวุโสชาวญี่ปุ่นวัย 47 ปีที่เชื่อว่าคงคุ้นหูใครหลายคน จากเหตุการณ์โศกนาฎกรรมสะเทือนขวัญที่เป็นที่รับรู้ในสายตาของคนทั้งโลกจากคลิปการฆ่าตัดคอเขาโดยกลุ่มติดอาวุธรัฐอิสลาม (ISIS) Kenji นับเป็นนักข่าวชาวเอเชียรายแรกที่ตกเป็นตัวประกัน และโดนสังหารโหดเมื่อ 3 ปีที่แล้ว โดยก่อนการสังหารเขาทิ้งรหัสมอสผ่านการกระพริบตาเป็นจังหวะซึ่งมีผู้ตรวจสอบได้ความว่า

“ทิ้งผมไว้ ไม่ต้องช่วย”

ผลงานข่าวก่อนเสียชีวิต : ผลงานที่เขาทำมักเป็นข่าวที่เกิดในพื้นที่เสี่ยงภัย เรียกได้ว่าเขาคือชายผู้อุทิศชีวิตให้กับการเข้าไปในพื้นที่สมรภูมิเสี่ยงภัยทั้งหลายที่เราไม่กล้ากล้ำกรายเข้าไปเพื่อทำข่าว นำเสนอเรื่องราวของผู้เคราะห์ร้ายและคนในพื้นที่มาเผยแพร่สู่สายตา

• เรื่องราวพื้นที่ประสบภัยจากคลื่นยักษ์สึนามิ ทางตะวันออกเฉียงเหนือของญี่ปุ่น
• เรื่องราวของเซียร์ราลีโอน พื้นที่บอบช้ำจากสงครามกลางเมืองในแอฟริกา
  Daiyamondo yori Heiwa ga Hoshii (อยากได้สันติสุขมากกว่าเพชร) นำเสนอเรื่องทหารเด็กในแอฟริกาเคยได้รับรางวัล Sankei
• เขาเคยถูกจับกุมโดยกลุ่มหัวรุนแรงในตะวันออกกลางแต่ได้รับการปล่อยตัว เมื่อยืนยันกับคนร้ายเป็นผู้สื่อข่าว

ชนวนสังหาร : Kenji เดินทางสู่ซีเรียปลายเดือนตุลาคม ปี 2557 เพื่อหาทางช่วยชีวิต Haruna Ukawa เพื่อนที่ถูกกลุ่มไอเอสจับเป็นตัวประกันโดยก่อนการออกเดินทางได้ถ่ายทำวิดีโอว่าจะเดินทางไปยังเมืองรักกา รังใหญ่ของกลุ่มไอเอส และให้กำชับไว้ว่า ไม่ว่าจะเกิดอะไรขึ้นกับตัวเขา เขายังเป็นคนที่รักซีเรียตลอดไป ต่อมาหลัง Haruna เสียชีวิตจึงมีการแพร่ภาพของ Kenji ที่โดนจับเป็นตัวประกันรายต่อไป พร้อมกับเรียกค่าไถ่จากญี่ปุ่นเป็นเงินจำนวน  200 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ แลกกับการปล่อยตัวคนทั้งคู่ภายในเวลา 72 ชั่วโมง

ผลสรุป : หลังการเจรจาที่ไม่เป็นผล เนื่องจากรัฐบาลญี่ปุ่นไม่มอบเงินประกันตัวดังกล่าว คลิปของ Haruna โดนฆ่าตัดคอจึงถูกเผยแพร่ออกมา และกลุ่มไอเอสยื่นข้อเรียกร้องใหม่แทนเงินคือการแลกตัว Kenji และนายอัล-คาซาสเบห์ นักบินของกองทัพจอร์แดนกับ Sajida al-Rishawi มือระเบิดฆ่าตัวตายที่โดนโทษประหารในประเทศจอร์แดนภายใน 24 ชั่วโมง ทว่าบทสรุปในครั้งนี้รัฐบาลจอร์แดนไม่มีทีท่าจะปล่อยตัว Rishawi เพราะทางจอร์แดนไม่มั่นใจว่านักบินกองทัพของตนจะปลอดภัย จึงนำมาสู่คลิปที่ฆาตกรรมที่ปรากฎสู่สายตาชาวโลกพร้อมการส่งรหัสมอร์สของ Kenji

ทุกวันนี้โลกที่เสรีล้วนเต็มไปด้วยความแตกต่างซึ่งเราพบมันได้ทุกวันตั้งแต่ก้าวเท้าออกนอกบ้าน หรือบทสนทนาในโลกโซเชียลมีเดียเอง ผลสรุปของความขัดแย้งที่พบเจอหากลงเอยด้วยการยอมรับอย่างสร้างสรรค์และหาทางแก้ไขร่วมกันเพื่อสร้างจุดสมดุลคงเกิดสันติภาพขึ้น คงไม่มีใครได้รับบาดแผลที่ลึกเกินกว่าคำพูด และอาจทำให้โศกนาฎกรรมนักข่าวถูกสังหารซึ่งตั้งเค้าจากความต่างทางความคิดที่ไม่จบด้วยการสังหารเช่นนี้อีกต่อไป

Source Jamal Khashoggi : 1 / 2 / 3 / 4 / 5

Source Kenji Goto :  1 / 2 / 3 / 4