ความสุขไม่ได้อยู่แค่ที่ใจ “5 ปัจจัยภายนอก”ที่นักวิจัยชี้ว่าคือสูตรสำเร็จให้สุขกว่าเดิม

“ความสุข” เมื่อพูดถึงคำนี้ทีไร เราก็หามาตรวัด หาเกณฑ์เฉพาะ หรือหาปริมาตรมาขีดแบ่งได้ยากแสนยาก ดังนั้นเมื่อเราทุกคน “อยากมีความสุขมากขึ้น” เราจึงล้วนแต่มีวิธีเฉพาะตัวที่แตกต่างกันไป เพราะเชื่อว่าไม่มีทางที่ความสุขของคนที่เราเห็นอยู่ไกล ๆ หรือใกล้ ๆ จะมาเทียบหรือเหมือนกับความสุขของเราได้

หนักเข้าก็มีทัศนคติหนึ่งเดียวที่ว่า “ความสุขอยู่ที่ใจ” หรือมาจากภายในตัวเราเท่านั้น ถ้าใจเราสุข สงบ ทุกอย่างรอบกายก็เป็นเพียงมายา เป็นเพียงสิ่งไม่จริง

หนังสือ “วิทยาศาสตร์แห่งความสุข” (The Happiness Hypothesis) โดย Jonathan Haidt ซึ่งผ่านการรวบรวมงานวิจัยทางจิตวิทยา สังคมวิทยา มนุษยวิทยา หรือแม้แต่ชีววิทยาไว้ กลับบอกว่า “ความสุขไม่ได้อยู่ที่ใจเสมอไป”

ใช่ ปัจจัยความสุขส่วนหนึ่งมาจากความรู้สึกภายใน แต่ต่อให้ภายในเราจะสงบนิ่งราวคืนค่ำไร้ลมเพียงใด ถ้าปัจจัยภายนอกไม่เหมาะควรก็อาจทำให้เราไม่มีความสุขนัก และนี่คือปัจจัยภายนอก 5 อย่างที่ผ่านการศึกษาวิจัยมาแล้วว่าเป็น “สูตรสำเร็จแห่งความสุข” ถ้าเราจัดการ 5 ปัจจัยภายนอกนี้ได้ เราจะมีความสุขมากขึ้น

กำจัดเสียงรบกวน

“เสียง” ดูจะเป็นเรื่องเล็กน้อยที่ใครต่อใครมองข้าม เพราะรู้สึกว่ามันช่างไม่ส่งผลกระทบทางที่ดีหรือแย่กับเราเท่าใดนัก แต่จากงานวิจัยระบุว่าการที่เราต้องพักอาศัยในสถานที่แสนจอแจเต็มไปด้วยเสียงรบกวน (ไม่คงที่) เสียงเหล่านั้นจะทำให้ความคิดเราบกพร่อง โดยเฉพาะเสียงที่เกิดเป็นช่วง ๆ เช่น บริเวณสี่แยกไฟแดง ที่จะมีเสียงรถเป็นพัก ๆ เสียงแตรเป็นพัก ๆ เสียงเหล่านี้จะรบกวนสมาธิและเพิ่มความเครียดให้เรา ดังนั้นวิธีเพิ่มความสุขอย่างหนึ่งคือการเลี่ยงการอยู่ในที่ที่มีเสียงรบกวนมาก ๆ

การเดินทางประจำวัน

เพราะที่ดินในเมืองนั้นแพงแสนแพง ถ้าเราอยากมีบ้านที่มีพื้นที่กว้างขวางอยู่สบาย เราจึงต้องแลกมาซึ่งการซื้อบ้านที่ห่างออกไปจากเมืองหรือสถานที่ทำงาน แต่การเดินทางระยะไกลนั้นคุ้มค่าจริงหรือ?

งานวิจัยระบุว่าคนที่ต้องเดินทุกวันเป็นระยะไกล ๆ โดยเฉพาะถ้าต้องฝ่าฟันการจราจรแสนติดขัดจะมีระดับฮอร์โมนความเครียดสูง ดังนั้นการเลือกที่อยู่อาศัยไม่ไกลจากที่ทำงานนัก หรือเดินทางด้วยระบบขนส่งมวลชนที่การจราจรไม่ติดขัดก็อาจบรรเทาความทุกข์จากปัจจัยภายนอกนี้ได้

การควบคุมสถานการณ์ได้

Ellen Langer และ Judith Rodin คือสองนักวิจัยที่ศึกษาเรื่องอำนาจการควบคุมสิ่งต่าง ๆ ของมนุษย์ เช่น ถ้าเราเป็นคนคุมรายการโทรทัศน์ที่เราเลือกดูได้ (เป็นคนถือรีโมตทีวีในบ้าน) เราควบคุมเวลาการเดินทางได้ การควบคุมสถานการณ์ได้เหล่านี้ ช่วยเพิ่มความสุข เพิ่มความคึกคัก เพิ่มพลังงานได้อย่างไม่น่าเชื่อ

ดังนั้นถ้าคุณเป็นคนหนึ่งที่ใช้ชีวิตอยู่กับสถานการณ์ที่คุมไม่ได้สารพัดประเภท เช่น เลือกจะกินอะไรก็ต้องขึ้นอยู่กับเพื่อน อยากทำงานให้เสร็จทันเวลาก็ทำไม่ได้เสียทีเพราะไม่อาจจัดการหรือควบคุมเวลาของตัวเองได้ สิ่งเหล่านี้เพิ่มความเครียดของคุณโดยไม่รู้ตัว แม้มีหลายสิ่งที่อยู่เหนืออำนาจการควบคุม จัดการของเรา แต่ก็ไม่ใช่ทุกสิ่ง หากมีสิ่งไหนที่เราพอจะควบคุมได้ ลองจัดการมันเพื่อเพิ่มความสุขในใจให้ตัวเองดู

ความมั่นใจในตัวเอง

ความมั่นใจในที่นี้ไม่เกี่ยวกับเรื่องหน้าตาหรือรูปลักษณ์ภายนอก เพราะการศึกษาก็ไม่ได้ระบุว่าคนที่หน้าตาดีจะมีความสุขมากกว่า แต่การที่เราไม่ชอบตัวเอง ไม่พอใจในตัวเองเป็นแหล่งที่มาของความเครียด และไม่เป็นสุข ถ้ามีอะไรเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่เราทำแล้วรู้สึกชอบตัวเองมากขึ้น รักตัวเองมากขึ้น มั่นใจมากขึ้น (ในงานวิจัยพูดว่าแม้แต่การศัลยกรรมก็ตาม) สิ่งเหล่านี้ไม่ได้ขึ้นอยู่กับคนอื่น ถ้าอะไรที่เราทำ แล้วมั่นใจมากขึ้นก็ขอให้อย่าลังเล เพราะนี่เป็นปัจจัยหนึ่งที่ทำให้เรามีความสุขมากขึ้น

ความสัมพันธ์ที่ดี

การมีความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้อื่น ช่วยให้เรามีความสุขได้มากขึ้นอย่างไม่ต้องสงสัย แม้งานวิจัยจะระบุว่ามนุษย์ที่มีความสัมพันธ์กับผู้คนจำนวนมาก และแน่นแฟ้นจะมีความสุขมากกว่า แต่ถ้าเราไม่ได้เป็นคนที่มีเพื่อนมากมายก็ไม่ต้องตื่นตระหนกไป แค่มีไม่กี่คนที่เรารู้สึกมั่นคง ผูกพัน และมีความสัมพันธ์อันดีด้วยอย่างสนิทใจ ไม่ว่าเพื่อนหรือครอบครัว (หรืออาจจะหมาตัวโปรดของเรา) เท่านี้ก็เพียงพอที่จะทำให้มีความสุขมากขึ้นแล้ว

นี่คือ 5 ปัจจัยภายนอกที่จะช่วยให้ชีวิตของเรามีความสุขขึ้นได้ แม้บางสิ่งจะดูเล็กน้อยจนเราหลงลืม หรือแทบไม่เคยสังเกตเลยว่ามันมีผลต่อปริมาณความสุขของเรา แต่ถ้าลองเอาไปพิจารณาแล้วทำดูก็คงไม่เสียหาย ผลการทดลองเป็นอย่างไร อย่าลืมแวะมาเล่าให้กันฟัง