Wrist Watch & War ! เปิดประวัติศาสตร์ Military Wrist Watch จากสงครามโลกครั้งที่ 1

ตลอดกุมภาพันธ์ 2025 ทั้งเดือน UNLOCKMEN เรามาในธีมของ Vintage Month คอนเซปต์ “Old Is Gold” เพราะเราเชื่อว่าของวินเทจเป็นสิ่งที่ยิ่งเก่าก็ยิ่งเก๋า และเมื่อพูดถึงสไตล์ของวินเทจในประเทศไทย Military Style ก็เป็นอะไรที่ Timeless และมีเหล่าผู้ที่หลงใหลใน Tiger Stripe / Navy Batch หรือ History Of Solider ประวัติศาสตร์โลกก็ตาม

“ท่ามกลางประวัติศาสตร์ของลวดหนาม เขม่าดินปืน และโคลนที่กองพันเดินผ่านกันอย่างยั้วเยี้ย ก็มีเรื่องราวจุดเปลี่ยนของนาฬิกาพกพาสู่นาฬิกาข้อมืออยู่ด้วย”

ที่บทความนี้เราจะมาพูดถึงนาฬิกาทหาร เพราะรู้มั้ยว่า ? นาฬิกาข้อมือ (Wrist Watch) ที่เราใส่กันทุกวันนี้ มีจุดกำเนิดมาจาก Military Watch ที่ทำขึ้นในกองทัพ ! มาหลายศตวรรษ และเป็นบิดาของนาฬิกานักบิน (Pilot Watch) / นาฬิกาดำน้ำ (Dive Watch) การบอกเวลาที่แม่นยำคือหัวใจหลักของนาฬิกา Mitary และเป็นสิ่งที่เป็นหัวใจสำคัญของนาฬิกาทุกรุ่นในเวลาต่อมา

ย้อนประวัติศาสตร์กลับไปในปี 1880 เชื่อกันว่าเป็นตอนที่การสวมนาฬิกาข้อมือเริ่มต้นขึ้นเป็นครั้งแรก ๆ แบบ UN-OFFICIAL โดย จักรพรรดิวิลเฮล์มที่ 1 แห่งเยอรมันนี ได้สั่งผลิตนาฬิกาข้อมือสำหรับกองทหารเรือส่วนพระองค์ 2,000 เรือน เพื่อใช้ในสงคราม Second Boer War (1899-1902) และ Spanish-American War (1898) จึงทำให้ในช่วงแรกเริ่มของนาฬิกาข้อมือมีเพื่อใช้สำหรับสงครามในครั้งนั้น และอีกส่วนหนึ่งก็เป็น Women Wrist Watch สำหรับใส่ข้อมือของผู้หญิง โดยที่ถูกมองว่าเป็นเครื่องประดับมากกว่าการใช้งานจริง …. 

แต่หน้าประวัติศาสตร์ของสงครามคือประเทศอังกฤษชนะสงครามนี้ จนทำให้แบรนด์ต่าง ๆ เริ่มที่จะให้ความสำคัญกับการใส่นาฬิกาบนข้อมือมากขึ้น เป็นจุดเริ่มต้นเล็ก ๆ สู่นาฬิกาข้อมือทางการสำหรับผู้ชายทั่วโลกโดยเริ่มที่ประเทศอังกฤษก่อน

เข้าเรื่อง ! ทุกอย่างเริ่มต้นขึ้นในช่วงต้นของยุค 1900s ในขณะนั้นผู้ชายจะใช้นาฬิกา Pocket Watch ที่ใส่ไว้ในกระเป๋าเสื้ออย่างที่คุ้นเคยกันดีเป็นหลัก แต่การมาของนาฬิกาข้อมือแบบ Official On Hand เริ่มต้นในช่วงประมาณปี (1914-1918) ช่วงเริ่มต้นของ ‘สงครามโลกครั้งที่ 1 (World War I)’ สงครามที่ตึงเครียด การที่ต้องเข้าจู่โจมในยุทธการของสนามเพลาะอยู่ตลอดเวลา ไม่ว่าจะการที่ต้องถืออาวุธสองมือตลอดเวลา ไปจนถึงการที่ทุกคนจะต้อง synchronization ช่วงเวลาจู่โจมก่อนออกจากสนามเพลาะ ที่ถ้าช้าหรือพลาดไปในหลักวินาที ก็หมายถึงการแลกด้วยชีวิต แน่นอน ทำให้ Pocket Watch เป็นนาฬิกาที่ไม่ฟังก์ชันอีกต่อไป แล้วนาฬิกาข้อมือเรือนแรก ๆ ของโลกก็เริ่มต้นขึ้นโดยกองทัพอังกฤษที่มองเห็น Pain Point ตรงนี้ จึงทำการ Custom จาก Pocket Watch สำหรับใช้ในการทหารช่วงสงครามโลกครั้งที่ 1 โดยเริ่มต้นขึ้นเป็นสำหรับเหล่านาวิกโยธินก่อน 

วัสดุหน้าปัดของนาฬิกาเคลือบเรเดียมเพื่อให้สามารถมองเห็นได้ชัด และมีตะแกรงลวด (Wire Grilles) ครอบเพื่อป้องกันเกล็ดระเบิด ที่คล้ายกับ Pocket Watch แต่สามารถอ่านค่าเวลาได้ สิ่งนั้นคือ WWI Trench Watch ชื่อแรกก่อนที่โลกในยุคปัจจุบันจะนิยาม Military Watch นาฬิกาไซส์ผู้ชายเรือนแรกของโลก แน่นอนว่าชื่อของ “Trench” หรือ “สงครามสนามเพลาะ” พื้นที่รบที่มาในลักษณะอุโมงค์เตี้ย ๆ แบบเปิดทอดยาวที่ทุกคนคุ้นเคยกันดีกับหนังสงครามโลกครั้งที่ 1-2  

** แต่มีเรื่องเล่าสนุก ๆ อีกเรื่องอยู่ว่า จริง ๆ แล้วนาฬิกาข้อมือเรือนแรกของโลกเกิดจากภูมิปัญญาชาวกองทัพ ของทหารคนหนึ่งที่เอา Pocket Watch โดยการใช้ส่วนหนึ่งของหมวกสานมาผูกกับข้อมือ **

เหตุการณ์หลังจากนั้นคือนาฬิกาข้อมือเป็นที่ต้องการเพิ่มสูงขึ้นทันทีที่อเมริกาเข้าสู่สงครามโลกครั้งที่ 1 (วันที่ 7 ธันวาคม 1917) ถึงขนาดส่งผลให้กระทรวงกลาโหมของอังกฤษเริ่มออกนาฬิกาข้อมือให้กับเหล่าทหารของตัวเอง   

แต่การมาถึงของนาฬิกาข้อมือเรือนแรกของโลกเป็นอะไรที่ปฎิวัติวงการสุด ๆ ถึงขนาดที่ New York Time ลงพาดหัวให้ว่า “silly ass fad” จนเมื่อเข้าสู่ปี 1916 พอกระแสของนาฬิกาข้อมือได้รับการยอมรับเกินกว่าในรั้วของทหารอยู่ในชีวิตประจำวันของทุกคน ทำให้สิ่งที่พาดหัวข่าวเปลี่ยนไป “changed status of the wrist watch” และการสิ้นสุดของสงครามโลกครั้งที่ 1 ในเดือนพฤศจิกายนของปี (1918) หลังจากที่เยอรมนีลงนามในข้อตกลงสงบศึกกับฝ่ายสัมพันธมิตร กองทัพอเมริกันนำนาฬิกาที่ใช้ในกองทัพติดกลับบ้าน เปลี่ยนค่านิยมของผู้ชายที่ไม่กล้าใส่นาฬิกาข้อมือในสังคมอีกต่อไป

ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ในปี (1939-1945) การใส่นาฬิกาข้อมือในกองทัพเป็นเรื่องปกติ และเปลี่ยนผ่านสู่ยุคที่ต้องต่อยอดทำให้ดีขึ้น ด้วยกลไกที่ทำงานดีขึ้น มี Luminous เข็มเรืองแสงอ่านค่าในที่มืด สามารถกันน้ำได้ ทนทานต่อสนามแม่เหล็ก เพราะว่านอกจากทหารเรือกับทหารบกแล้ว ก่อนหน้านี้ก็มีการพยายามผลิตนาฬิกาสำหรับนักบินมาด้วย แต่ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ที่กำลังรบทางการบินของทหารมีความสำคัญมากกว่าสงครามในครั้งก่อน ทำให้ Pilot Watch ถูกพัฒนาให้ดีขึ้นกว่าเดิม 

จากปี 1904 ที่ Louis Cartier ได้สร้าง Cartier Santos นาฬิกาสำหรับนักบินพลเรือนตัวแรกของโลกให้กับ Alberto Santos-Dumont หลังสงครามครั้งที่ 2 จบลง นาฬิกา Pilot Watch เองที่เคยถูกพัฒนาฟังก์ชันและดีไซน์ของกลไกที่ดีที่สุดสำหรับทางการทหาร ไม่ว่าจะเป็น chronographs หรือ ที่ทำให้นักบินสามารถคำนวณสิ่งต่าง ๆ ในการบินได้ บนข้อมือของตัวเอง จากฟังก์ชั่นที่เรียกว่า Slide Rule ที่อยู่บนตัวเรือน เพราะว่านักบินต้องคำนวณหลายอย่างต่อการบิน 1 ครั้ง หลังจากนั้นจึงมีการพัฒนานาฬิกาสำหรับนักบินพลเรือน เช่น ยัดฟังก์ชัน GMT และหน้าปัด Aviation Bezels เป็นต้น

นอกจาก Trench War แล้ว ยังมีนาฬิกาอีกหลายรุ่นใน Military Watch ที่มีความสำคัญต่อประวัติศาสตร์ และเป็นรุ่นตั้งต้นที่ทำให้เกิดนาฬิการุ่นดังของโลกมากมาย เราขอยกตัวอย่างนาฬิกา 2 เรือนที่ทุกคนน่าจะรู้จักกันเป็นอย่างดี เพื่อเป็นการสรุปจบบทความนี้ว่า

Longines ‘Weems Second-Setting Watch’ : นาฬิกาที่คิดค้นโดย P. V. H. Weems ผู้บังคับเรือโทประจำนาวิกโยธินกองทัพสหรัฐ แต่อีกพาร์ทหนึ่งเป็นนักประดิษฐ์ที่เก่งแบบหาตัวจับได้ยาก และ Second-Setting Watch ถูกสร้างมาเพื่อเป็นนาฬิกาที่ซิงก์กับสัญญาณที่ส่งออกมาจากวิทยุ เพื่อให้ผู้บังคับเรือรู้เวลาอ้างอิงได้อย่างแม่นยำ movable bezel หน้าปัดที่สามารถปรับหมุนได้ควบคุมด้วยเม็ดมะยมที่สอง เพื่อให้สามารถเดินเรือในทิศทางที่แม่นยำมากขึ้น

Seikosha ‘Kamikaze’ : นาฬิกาในยุคก่อนเปลี่ยนผ่านเข้าสู่ช่วง Seiko ที่ใช้ชื่อนี่ห้อว่า Seikosha ที่ตั้งใจสร้างนาฬิกาสำหรับเป็นใช้ในบ้านของคนญี่ปุ่น ก่อนที่แบรนด์จะโดนอุทกภัยครั้งใหญ่ในปี 1923 และปรับเปลี่ยนแบรนด์ในภายหลัง ในช่วงตั้งแต่ศตวรรษที่ 1930s – 1940s และว่ากันว่านี่คือรุ่นที่สร้างอุทิศให้กับกองกำลัง Kamikaze หนึ่งในหน่วยรบทางอากาศที่เป็นโศกนาฎกรรมอันน่าเศร้าของประเทศ