HEALING MINDSETS: เครียด- ไม่มีความสุขกับชีวิตคู่ ? มาทางนี้เรามีวิธีปรับจูนตัวเองให้มีความสุขกับความสัมพันธ์มากขึ้น

มีหลายสาเหตุที่ความสัมพันธ์ทำให้เรารู้สึกแย่ อึดอัด และไม่มีความสุข สาเหตุนั้นอาจเกิดขึ้นจากตัวของเราเอง สาเหตุนั้นอาจเกิดขึ้นจากอีกฝ่าย แต่ไม่ว่าจะเกิดขึ้นจากสาเหตุใด ปัญหาที่เกิดขึ้นจากตัวเราเอง ก็เป็นเรื่องที่สามารถแก้ไขได้ง่ายกว่าเสมอ

ในบทความนี้เราเลยอยากจะโฟกัสไปที่ปัญหาในส่วนของตัวเราเอง คือ การไม่มีความยืดหยุ่นทางจิตใจ (psychological inflexibility) ซึ่งมันอาจเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อความสุขในการใช้ชีวิตคู่อย่างมาก และเรามีคำแนะนำเรื่องวิธีการพัฒนาตัวเองให้มีความยืดหยุ่นทางจิตใจมากขึ้นมาฝากทุกคนด้วย

What is psychological flexibility ?

เวลาเราต้องเผชิญหน้ากับปัญหาต่าง ๆ สิ่งหนึ่งที่ทำให้เราแต่ละคนรับมือกับปัญหาเหล่านั้นได้แตกต่างกัน คือ ความยืดหยุ่นทางจิตวิทยา (psychological flexibility) คนที่มีความยืดหยุ่นต่ำอาจเกิดความเครียดสูงเวลาเจอกับปัญหา และไม่สามารถแก้ไขปัญหาได้ดี ในขณะที่ คนที่มีความยืดหยุ่นสูงอาจจะตั้งสติและคิดแก้ปัญหาได้ดีกว่า เมื่อเจอปัญหาเดียวกัน

ความยืดหยุ่นทางจิตวิทยา (psychological flexibility) คือ ทักษะในการรับมือกับความคิด ความรู้สึก อารมณ์ รวมถึงประสบการณ์ที่ยากลำบากและมีความท้าทาย ลักษณะของความยืดหยุ่นทางจิตวิทยาก็เช่น เปิดรับและยอมรับทุกประสบการณ์ไม่ว่าจะดีหรือร้าย มีสติรู้ตัวและอยู่กับปัจจุบันได้ตลอดทั้งวัน รับมือกับความคิดและความรู้สึกแย่ ๆ ได้โดยไม่ยึดติดกับมัน สามารถมองปัญหาแบบรอบด้านแม้จะอยู่ในความคิดแย่ ๆ หรือความรู้สึกที่เลวร้าย ยึดมั่นในคุณค่าของตัวเองแม้จะเจอกับความเครียดหรือความวุ่นวาย รวมถึง ไม่ล้มเลิกที่จะทำตามเป้าหมายแม้จะเจอกับอุปสรรค์และความยากลำบาก

ในทางกลับกัน หากเราไม่มีทักษะนี้ เราอาจใช้ชีวิตได้อย่างไม่มีความสุข สตีเวน ซี. เฮยส์ นักจิตวิทยา ได้กล่าวไว้ในบทความของเขาว่า ความทุกข์ทรมานของเรา มักเกิดขึ้นจากการไม่มีความยืดหยุ่นทางจิตวิทยา (psychological inflexibility)  เมื่อเราไม่มีความยืดหยุ่นทางจิตวิทยา เรามักจะตกอยู่ในความกลัว ความกังวล ความสงสัยในความสามารถของตัวเอง ตัดสินว่าตัวเองแย่ด้วย สุดท้ายเราจึงเลือกทำลายตัวเองด้วยพฤติกรรมต่าง ๆ เช่น การกินเหล้า ยาเสพติด และที่ร้ายที่สุด ก็คือ มันอาจทำให้เราไม่มีแพสชั่นในการใช้ชีวิตด้วย ซึ่งพฤติกรรมของคนที่ไม่มีความยืดหยุ่นทางจิตวิทยาที่พบเห็นได้บ่อย สามารถสรุปได้ดังนี้

• เกิดความคิดแย่ ๆ หรือ คิดถึงความเจ็บปวดที่เกิดขึ้นในอดีตซ้ำไปซ้ำมา รวมถึง กังวลในเรื่องที่จะเกิดขึ้นในอนาคตด้วย พฤติกรรมเหล่านี้ไม่ได้ทำให้เกิดประโยชน์อะไรกับเรา นอกจากความเครียดและภาวะซึมเศร้า
• ยึดติดกับความคิด ทัศนคติ และความเชื่อของตัวเองมาก จนเราเชื่อความคิดลบที่ไม่เป็นจริง ๆ เช่น คิดว่าตัวเองโง่ หรือ เป็นคนไม่ดี ส่งผลเสียต่อความมั่นใจในตัวเอง
• หลีกหนีความคิดที่ทรมาน ความรู้สึกที่ทำให้ไม่สบายใจ หรือ ความทรงจำที่น่าเจ็บปวด ส่งผลให้เราทำพฤติกรรมแย่ ๆ เช่น การดื่มเหล้า สูบบุหรี่ หรือ ใช้ยาเสพติด เพื่อละความสนใจจากสิ่งเหล่านั้น
• ยึดติดกับคำที่เรานิยามตัวเองมากเกินไป บางครั้งเราก็นิยามตัวเองว่าด้อยกว่าคนอื่น เช่น ขี้แพ้ ไม่น่ารัก ฯลฯ บางครั้งเราก็นิยามตัวเองว่าอยู่เหนือคนอื่น เช่น เป็นที่รัก ประสบความสำเร็จ แต่ไม่ว่าเราจะนิยามตัวเองว่าอย่างไร เรื่องเหล่านี้อาจไม่ได้เป็นความจริงเสมอไป หรือ ไม่ได้เป็นจริงหมด 100% เราจึงรับรู้ตัวเองคลาดเคลื่อนจากความเป็นจริง
• อดทนทำในสิ่งที่ตัวเองไม่ชอบ เพราะกลัวว่าถ้าทำอย่างอื่นแล้วตัวเองจะไม่มีคุณค่า เช่น ทนทำงานที่เกลียด เพราะรู้สึกว่าเป็นสิ่งที่ตัวเองทำได้ดีที่สุด หรือ รู้สึกว่าตัวเองไม่อยากเป็นไอ้ขี้ แพ้ เป็นต้น ส่งผลให้เราไม่มีแพสชั่นและไม่มีความสุขในสิ่งที่ตัวเองทำ
• ตอบสนองทุกเรื่องแบบอัตโนมัติ เหมือนเข้าสู่ระบบ auto pilot ตลอดเวลา เหมือนเราใช้ชีวิตไปวัน ๆ ส่งผลให้เราไม่สามารถใช้ชีวิตได้อย่างเต็มที่

How psychological inflexibility is bad for relationship ?

อย่างไรก็ตาม ความยืดหยุ่นทางจิตวิทยา ไม่เพียงช่วยให้เราใช้ชีวิตได้อย่างมีความสุขมากขึ้นเพียงอย่างเดียว แต่มันอาจทำให้เรามีความสุขกับความสัมพันธ์มากขึ้นได้ด้วย โดยงานวิจัยชิ้นหนึ่งที่จัดทำโดยมหาวิทยาลัยโรเชสเตอร์ (2020)  ได้ทำการศึกษางานวิจัยงานวิจัย 174 ชิ้น เพื่อศึกษาหาความเชื่อมโยงระหว่าง ความไม่ยืดหยุ่นทางจิตวิทยา และความสัมพันธ์เชิงโรแมนติก ผลการวิจัยพบว่า คนที่ไม่มีความยืดหยุ่นทางจิตวิทยาจะพึงพอใจในความสัมพันธ์ของตัวเองน้อย และคู่ของพวกเขาก็ไม่ค่อยมีความสุขกับความสัมพันธ์เช่นกัน อีกทั้ง พวกเขายังไม่ค่อยมีความสุขกับเรื่องเซ็กซ์ และยังให้การสนับสนุนทางอารมณ์กับคู่ของตัวเองต่ำอีกด้วย นอกจากนี้ยังแสดงพฤติกรรมที่ไม่ดีต่อคู่ตัวเองอีก ไม่ว่าจะเป็น ตะคอก ดูถูก ผลักไส้ ตบตี แถมยังมีปัญหาเรื่องการสร้างความผูกผันกับคู่ของตัวเองอีกต่างหาก กล่าวได้ว่า ความยืดหยุ่นทางจิตวิทยาส่งผลกระทบต่อการสร้างความสัมพันธ์อย่างใหญ่หลวงพอสมควร

How to be more psychological flexibility ?

เมื่อการขาดความยืดหยุ่นทางจิตวิทยาส่งผลเสียต่อเราในหลายเรื่องดั่งที่บอกไปแล้ว เราเลยอยากมาแชร์วิธีการพัฒนาทักษะในส่วนนี้กัน

เริ่มจากพัฒนาการรับรู้อารมณ์ความคิดและความรู้สึกของตัวเองก่อน โดยเฉพาะเมื่อพวกมันสร้างความลำบากให้กับเรา เพราะหลายคนที่ไม่มีความยืดหยุ่นมักจะกดทับและหลีกเลี่ยงสิ่งเหล่านี้ และทรมานจากมันมากกว่าเดิมในภายหลัง ซึ่งวิธีหนึ่งที่จะช่วยพวกเราได้ คือ การตั้งชื่อเรียกให้กับแต่ละอารมณ์ ซึ่งเป็นวิธีที่จะช่วยให้สมองของเราหยุดการตอบสนองในเชิงลบกับมัน เอื้อให้เราคิดหาเหตุผลที่ทำให้เกิดสิ่งเหล่านั้นในหัวของเราได้มากขึ้น และยอมรับมันได้มากขึ้นตามมา

เราอาจลองมองทุกอารมณ์เป็นเพื่อนของเรา แม้อารมณ์นั้นจะเป็นอารมณ์ที่เราไม่ชอบก็ตาม ซึ่งสามารถทำได้โดยการเอาตัวเองออกมาจากความคิดและความรู้สึก และมาอยู่ในฐานะผู้สังเกตมัน จะช่วยให้เราไม่ตกเป็นทาสของมัน ยอมรับมันได้มากขึ้น รวมถึง ไม่ตอบสนองแย่ ๆ เมื่อมันเกิดขึ้นได้ด้วย

วิธีต่อมาที่เราอยากแนะนำให้ทุกคนทำ คือ ลองฝึกการทำสมาธิดู เช่น การนั่งสมาธิ การฝึกลมหายใจ ฯลฯ จะช่วยให้เรารู้สึกสบายใจมากขึ้น รวมถึง ยอมรับความรู้สึกและความคิดแย่ ๆ ได้มากขึ้นด้วย

สุดท้าย คือ พยายามทบทวนคุณค่าและความเชื่่อหลัีกของเราบ่อย ๆ เพราะสิ่งเหล่านี้เป็นเหมือนเข็มทิศที่กำหนดตัวตนและพฤติกรรมต่าง ๆ ของเรา ลองคิดดูว่าสิ่งไหนสำคัญกับเรา และพวกมันให้ประโยชน์อะไรกับเราบ้าง จะช่วยให้มองเห็นหนทางที่จะทำตามเป้าหมายได้อย่างชัดเจนมากขึ้น และจะไม่ไขว้เขว เมื่อถูกความคิดและความรู้สึกเล่นงานด้วย

Appendixs: 1 / 2 / 3