“หมดแก้วหมดมวน” ทำไมเราถึงอยากดูดบุหรี่เวลาดื่มเหล้า

เหล้ากับบุหรี่นับเป็นสิ่งที่อยู่คู่กันเสมอในร้านเหล้า บางคนอยู่ข้างนอกไม่แตะบุหรี่เลย แต่พอเข้าร้านเหล้ากลับกลายเป็นสิงห์อมควันไปซะงั้นก็มี  UNLOCKMEN อยากมาอธิบายว่าทำไมเวลาดื่ม เราถึงรู้สึกอยากดูดบุหรี่

ทำไมคนถึงอยากสูบบุหรี่ตอนดื่ม

ความต้องการอยากสูบบุหรี่เกิดขึ้นได้จาก 2 ปัจจัย โดยปัจจัยแรก ได้แก่ ความสามารถของนิโคตินที่มีผลต่อความทรงจำของเรา ส่วนปัจจัยที่สอง คือ ความสามารถของนิโคตินในการทำงานร่วมกับแอลกอฮอล์เพื่อลดระดับโดปามีนในร่างกาย

นักวิจัยจากมหาวิทยาลัย Baylor College of Medicine ได้ทำการศึกษาสมองของหนูทดลองที่ได้รับ ‘นิโคติน’ สารเสพติดที่อยู่ในบุหรี่ โดยพวกเขาปล่อยให้หนูใช้ชีวิตในสิ่งแวดล้อมจำลองที่มีลักษณะเป็นสองห้องแยกกัน โดยห้องแรกหนูจะได้รับนิโคติน ส่วนอีกห้องหนูจะได้รับน้ำเกลือ และหลังจากนั้นนักวิจัยจะทำการศึกษากิจกรรมที่เกิดขึ้นใน hippocampus หรือ สมองส่วนที่เกี่ยวข้องกับการสร้างความทรงจำของหนู

ผลการวิจัยพบว่า เมื่อเทียบกับน้ำเกลือ การได้รับนิโคตินจะกระตุ้นให้เกิดการสร้างความทรงจำที่แข็งแรง เพราะสารเคมีได้ทำให้การเชื่อมต่อของเส้นประสาทมีความแข็งแกร่งขึ้นมากถึง 2 เท่า ซึ่งปรากฎการณ์นี้ส่งผลให้เกิดการสร้างความทรงจำที่แข็งแกร่งด้วย

หนูทดลองยังเรียนรู้ที่จะใช้เวลาในห้องนิโคตินมากกว่าส่วนอื่นด้วย เพราะเวลาได้รับนิโคติน การเชื่อมต่อของเส้นประสาทไซแนปส์ติกมีความแข็งแรงขึ้น โดยเฉพาะในเวลาที่ศูนย์การให้รางวัลของสมองส่งสัญญาณโดปามีน (สารเคมีที่ทำให้เรารู้สึกดี) กล่าวคือ สมองสร้างความทรงจำที่จับคู่นิโคตินกับความรู้สึกดี (หรือ การทำงานของโดปามีน) หนูจึงรู้สึกชอบห้องที่มีนิโคตินมากกว่าห้องอื่น

นอกจากนี้ทีมวิจัยยังทดสอบสมมติฐานที่ว่า การรับนิโคตินและแอลกอฮอล์พร้อมกันจะช่วยให้ระดับของโดปามีนสูงขึ้นด้วย แต่ผลที่ออกมากลับไม่เป็นไปตามที่คาดไว้ แม้หนูที่ได้รับนิโคตินจะบริโภคแอลกอฮอล์มากขึ้น แต่ระดับโดปามีนของพวกมันกลับไม่เพิ่มขึ้นเลย หลังจากทดลองซ้ำหลายครั้งผลก็ออกมาเป็นเหมือนเดิม

สุดท้ายนักวิจัยพบคำตอบว่า การบริโภคนิโคตินผสมกับแอลกอฮอล์ทำให้เกิดการหลั่งของฮอร์โมนความเครียดที่หยุดการทำงานของโดปามีน กล่าวคือ บุหรี่และสุรา จะทำให้เรามีความสุขก็ต่อเมื่อ เราบริโภคมันแยกกัน การบริโภคมันผสมกันจะให้ผลตรงข้าม

งานวิจัยชิ้นนี้แสดงให้เห็นว่า เรามักทำกิจกรรมที่ให้ความรู้สึกดีซ้ำ และที่สำคัญที่สุด คือ มันทำให้เห็นวิธีการสร้างความทรงจำเชิงสัมพันธ์ กล่าวคือ สมองอาจจับคู่การสูบบุหรี่กับการดื่มเหล้าว่าทำให้เกิดความสุข เราจึงอยากสูบบุหรี่หลังดื่มเหล้า

นอกจากนี้ยังมีเหตุผลอื่นที่ทำให้เราอยากสูบบุหรี่ในระหว่างการดื่มสุรา เช่น ฤทธิ์ของแอลกอฮอล์ทำให้ความสามารถในการยับยั้งช่างใจลดลง คนที่ติดบุหรี่อยู่แล้ว จึงหันกลับไปสูบบุหรี่ได้ง่ายขึ้น หรือ การอยู่ร่วมกับเพื่อนฝูงที่สูบบุหรี่ในร้านเหล้า ก็ทำให้คุณรู้สึกอยากสูบตามได้ด้วยเหมือนกัน

ทำอย่างไรเราถึงจะเลี่ยงบุหรี่ได้

หากคุณอยากควบคุมตัวเองไม่ให้สูบบุหรี่ในร้านเหล้า เรามีวิธีที่จะช่วยให้คุณสามารถควบคุมตัวเองได้ดีขึ้น และห่างไกลจากยาสูบมากขึ้น วิธีเหล่านี้ยังสามารถใช้ได้กับคนที่ต้องการเลิกสูบบุหรี่ด้วย ลองมาดูกันว่ามีวิธีไหนบ้างที่น่าสนใจในการทำตาม

หลีกเลี่ยงตัวกระตุ้น – เรามักรู้สึกอยากสูบบุหรี่เวลาที่เห็นคนอื่นรอบตัวสูบ ดังนั้น พาตัวเองไปอยู่ในที่ที่ปลอดบุหรี่ หรือ ขอให้เพื่อนหรือคนในครอบครัวสูบบุหรี่ในที่ที่คุณมองไม่เห็น การอยู่ห่างจากตัวกระตุ้นจะไม่ทำให้เราคิดถึงการสูบบุหรี่ และเลิกสูบง่ายขึ้น

ไปบาร์ปลอดบุหรี่ – ร้านเหล้ามีทั้งประเภทที่อนุญาตให้สูบบุหรี่ภายในร้าน และไม่อนุญาตให้สูบเลย เราควรเลือกร้านเหล่สที่ไม่อนุญาตให้สูบบุหรี่จะปลอดภัยที่สุด เพราะฉะนั้น เวลาไปสังสรรค์กับเพื่อน อย่าลืมแนะนำให้ทุกคนไปร้านเหล้า หรือ สถานที่อื่นที่ปลอดบุหรี่ด้วยละ

ดื่มเครื่องดื่มไร้แอลกอฮอล์ – เวลาไปที่ร้านเหล้า แทนที่จะสั่งสุรา ลองสั่งเป็นเครื่องดื่มไม่มีแอลกอฮอล์แทน เช่น ม็อกเทล เพราะสุราทำให้เรามีความอดทนต่ำลง การเปลี่ยนชนิดเครื่องดื่มจึงช่วยให้เรามีความอดทนมากขึ้น และในเวลาที่เราดื่มสุรา เราจะสามารถเอาชนะความอยากสูบบุหรี่ได้

หากิจกรรมใหม่ทำ – แม้กิจกรรมใหม่จะไม่สนุกเหมือนตอนสูบบุหรี่ แต่การทำกิจกรรมใหม่ไปนาน ๆ จะช่วยให้สมองจดจำว่าเราสามารถเอนจอยกับชีวิตได้โดยไม่ต้องพึงยาสูบ เพราะฉะนั้นลองหากิจกรรมใหม่ทำ และอยู่กับกลุ่มคนที่คล้ายคลึงกับเรา และที่สำคัญ คือ เราควรบันทึกไว้ด้วยว่าการทำกิจกรรมใหม่และอยู่กับคนใหม่ ๆ ให้ประโยชน์อะไรกับเราบ้าง วิธีนี้จะช่วยให้เรามีแรงบันดาลใจในการทำมันต่อไป

เตรียมแผนสำรอง – เราควรมีแผนหนีที่เอาไว้ใช้ในยามฉุกเฉิน หรือ ตอนที่เราลงแดงอยากดูดบุหรี่ขั้นสุด เช่น ลุกไปห้องน้ำ ออกไปสูดอากาศนอกบ้าน โทรคุยกับเพื่อน หรือ กลับบ้าน

หาสิ่งทดแทน -ถ้าเราเกิดความอยากบุหรี่เวลาดื่มเหล้า เราไม่จำเป็นต้องสูบบุหรี่เพื่อลดความอยาก แต่เราสามารถหาสิ่งทดแทนได้ เช่น ดินสอ ยางลบ คลิปหนีบกระดาษ หรือ Fidget Toy เป็นต้น กำหรือเล่นสิ่งเหล่านี้ เพื่อให้มือของเราไม่ว่าง และถ้าเรารู้สึกปากว่างให้ลองเคี้ยวหมากฝรั่ง หรือ ขนมแทน

อย่างไรก็ดี การจะหลีกเลี่ยงหรือเลิกทำอะไรสักอย่างได้ต้องอาศัยความอดทนและความตั้งใจ เพราะฉะนั้น เราควรตั้งเป้าหมายในการเลิกสูบบุหรี่ และคิดถึงประโยชน์ที่จะได้รับจากมัน วิธีนี้จะช่วยให้เรามีกำลังใจในการเลิกบุหรี่ตั้งแต่ต้นจนจบ

Appendix: 1 / 2