“ด้วยรัก ความตาย และสยองขวัญ” Junji Ito กับการใช้ความรักเป็นเครื่องมือในมังงะของตัวเอง

‘ฝันร้าย ฝันร้าย และฝันร้าย’ คงจะเป็นหนึ่งในคำที่เหมาะที่สุดสำหรับแฟนผลงานมังงะสยองขวัญของอาจารย์อิโต้ จุนจิ เพื่อใช้นิยาม Junji Ito Maniac: Japanese Tales of the Macabre ออริจินอลซีรีส์ของ Netflix ซึ่งดัดแปลงมาจากรวมเรื่องสั้น One-Shot เลื่องชื่อ ‘คลังสยอง’ ที่หลอนกันมาตั้งแต่เวอร์ชั่นมังงะ และหลอนทะลุขึ้นอันดับ 1 ซีรีส์ของไทยในช่วงเวลานี้ (24/01/2023)

สำหรับคอมังงะที่อยากรู้จักอาจารย์ Junji Ito ให้มากขึ้น สามารถอ่านบทความ NIHON STORIES ของ UNLOCKMEN จะอ่านก่อนหรือหลังบทความนี้ก็ได้เลย : https://www.unlockmen.com/nihon-stories-ito-junji/ 

แล้วถ้าพูดมังงะเรื่องไหนก็ได้ของอาจารย์อิโต้ จุนจิกันบ้างล่ะ ฝันร้ายของพวกคุณคือเล่มไหนกัน ? สาวแววตาเสน่ห์สุดอันตราย ‘โทมิเอะ (Tomie)’ เหล่าซากปลาเน่าใน ‘ปลามรณะ (Gyo)’ หรือความตายสุดเซอร์เรียลแบบหัวลอยได้ใน ‘ลูกโป่งหัวมนุษย์ (Hanging Balloons)’ แต่เชื่อได้เลย คำตอบต้องไม่ได้มีน้อยกว่า 1 เรื่องแน่ ๆ และตัวละครที่แสนตาตรึงก็สามารถอธิบายความกลัวในรูปแบบต่าง ๆ ในชีวิตของคนอ่านได้เป็นอย่างดี แต่ ‘ความสยองขวัญ’ อันเก่งกาจของอาจารย์อิโต้ไม่ใช่สิ่งที่เราจะพูดถึงในวันนี้ เป็น ‘ความรัก’ ระหว่างตัวละครต่างหากล่ะ

ภายใต้โลกที่บิดเบี้ยวและภาพความตายที่ทุกคนต้องเบือนหน้าหนี ความเป็นมนุษย์ที่ซ่อนอยู่ในงานของอาจารย์อิโต้มักจะถูกเล่าผ่าน ‘ความรัก’ เครื่องมือสุดถนัดที่เขาหยิบมาใช้บ่อยมาก ๆ อยู่เสมอ แถมยังใช้ในหลายวิธีการอีกต่างหาก รักที่เสียสละ รักที่หวังผลประโยชน์ หรือรักของผู้ให้กำเนิด และบ่อยครั้งก็ถูกใช้ในเรื่องสุดสยองชื่อดังในหลาย ๆ ตอนของเขาด้วย 

UNLOCKMEN ชวนแฟนคลับอาจารย์อิโต้อ่านมังงะ 5 ตอนที่ความรักถูกใช้ในรูปแบบอันน่าสนใจ เพื่อเป็นการชวนมองศิลปินคนนี้ให้รอบด้าน แล้วมังงะของอาจารย์อิโต้ จุนจิก็จะมีความหมายกับคุณมากขึ้น พร้อมกับที่เนื้อเรื่องก็ค่อย ๆ สนุกมากขึ้นยิ่งกว่าเดิม 

** บทความนี้มีการสปอยล์เนื้อหาสำคัญของมังงะ Ito Junji ในหลาย ๆ ตอน **  

Chapter Name : การลาจากที่เงียบงัน (Lingering Farewell)

Book : เศษซากอสูร (Fragments of Horror) 

Published : 2014 

ตอนที่ซึ้งที่สุดของอาจารย์อิโต้ จุนจิอันดับหนึ่งในใจเรา และแน่นอนว่าก็น่ากลัวน้อยที่สุดด้วย 

มังงะเล่าเรื่องของ ‘ริโกะ’ หญิงสาวที่คุณแม่ด่วนจากเธอไปตั้งแต่ยังเล็ก เธอเติบโตขึ้นมาผ่านการเลี้ยงดูอย่างเอาใจใส่โดยผู้เป็นพ่อ แต่เพราะเหตุการณ์ความสูญเสียที่เร็วเกินไปครั้งนั้น ทำให้จิตใจของริโกะเต็มไปด้วยความหวาดระแวงที่จะเสียคนรักไป จนเธอมักฝันถึงการตายของพ่ออยู่เสมอ 

เรื่องราวของริโกะกลับตาลปัตรกับสิ่งที่เธอกลัวตั้งแต่เด็กว่าพ่อจะตายจากไป เมื่อเธอได้เจอกับคู่ชีวิต ‘มาโคโตะ’ และแต่งงานเข้าสู่ตระกูลโทคุระอันเก่าแก่ของฝ่ายชาย หลังจากแต่งงานได้ 8 ปี ริโกะได้พบความจริงที่เกินเชื่อจากปากของเขาว่า จริง ๆ ริโกะนั้นตายไปนานแล้ว แต่ที่ยังมีชีวิตอยู่ได้เป็นเพราะได้กลายเป็น ‘ภาพตกค้าง’ ที่ฝ่ายชายและตระกูลของเขาช่วยกันใช้พลังให้กลายเป็นวิญญาณขึ้นมา …  

ความสัมพันธ์ระหว่างพ่อ-ลูก เป็นสิ่งที่อาจารย์อิโต้ถ่ายทอดออกมาได้อย่างลึกซึ้งสวยงามเสมอ ก่อนหน้านี้ในเรื่อง ‘สูญสิ้นความเป็นคน (No Longer Human)’ มังงะที่ดัดแปลงจากงานของนักเขียนเอกของวงการวรรณกรรมญี่ปุ่น Dazai Osamu ก็มีฉากที่พ่อมาสอนลูกเป็นครั้งสุดท้ายอันน่าจดจำมาก ๆ  

ใน ‘การลาจากที่เงียบงัน’ เราจะได้เห็นภาพระหว่างริโกะกับพ่อเพียงช่วงต้นกับช่วงท้ายเท่านั้น เพื่อเป็นการเล่าการ Coming Of Age ของตัวละครริโกะอย่างโดดเดี่ยว และเมื่อตอนสุดท้ายที่เธอได้เติบโตขึ้น (ถึงแม้ว่าความจริงจะไม่สามารถเติบโตได้อีกแล้ว) อาจารย์อิโต้เลือกให้ผู้เป็นพ่อนั้นรู้ความจริงตลอดมาว่าลูกสาวของเขาได้จากไปแล้ว แต่เลือกที่จะปกปิดความลับต่อเด็กน้อยผู้ขี้กลัวความตายของตัวเอง เป็นความรักของพ่อที่งดงาม สะเทือนใจ และเป็นฉากจบแบบสมบูรณ์ซึ่งเราไม่ค่อยจะได้เห็นในงานของ Junji Ito บ่อยนัก      

Chapter Name : มนุษย์เกลียว (Twisted Souls)

Book : ก้นหอยมรณะ (Uzumaki) 

Published : 1998-1999

สุดยอดมังงะซีรีส์ตอนยาวสุดมาสเตอร์พีซของอาจารย์อิโต้ ที่แสดงให้เห็นว่าการเล่าเรื่องแบบ Circle Story เหมาะกับเรื่องเล่าสุดวายป่วงในมังงะของเขามากขนาดไหน คำตอบคือ “มากสัส ๆ” 

เรื่องย่อ : “เมืองคุโรอุซึต้องคำสาปของก้นหอยแล้ว” คนกลายเป็นหอยทาก มนุษย์แม่เปลี่ยนเป็นซอมบี้ เด็กสาวถูกก้นหอยดูดกลืน นี่คือเรื่องราวของเมืองพิศวงที่เล่าเรื่องผ่านหนุ่มสาววัยมัธยมสองคนซึ่งพยายามค้นหาคำตอบ และเอาชีวิตรอดในเวลาเดียวกัน    

ความรักของคนหนุ่มสาวคือยาสามัญประจำหน้าของอาจารย์อิโต้ เขาใช้ประโยชน์จากมันทั้งในแง่ดีและร้าย (ต่อตัวละคร) แต่ใน ‘มนุษย์เกลียว’ ตอนที่ 5 ของหนังสือก้นหอยมรณะนั้นต่างออกไปนิดหน่อย เพราะนี่คือสิ่งที่เรียกว่ารักต้องห้าม เป็นเรื่องราวที่เกิดขึ้นระหว่างตัวละครชื่อ ‘โยริโกะ’ กับ ‘คาสึโนริ’ ที่ถูกกีดกันไม่ให้พบกันเพราะอีโก้ของครอบครัวที่ชิงชังต่อฝ่ายตรงข้าม จนสุดท้ายทั้งคู่ถูกคำสาปของก้นหอยบิดเป็นกลียวเข้าหากัน ไม่ต่างจากการที่งูกำลังผสมพัน แล้วหายไปอยู่ด้วยกันชั่วนิรันดร์

แปลกใจใช่มั้ยล่ะที่อาจารย์อิโต้เป็นคนโรแมนติกอยู่เหมือนกันน่ะ จุดสังเกตุที่น่าสนใจคือการที่เขาเอาบทประพันธ์คลาสสิกของโลกว่าด้วยการสังเวยเพื่อรักมาเป็น Ref. อีกแล้ว ใช่ ๆ อีกตอนที่ดังที่สุด Frankenstein จากคลังสยองขวัญก็เอามาจาก Mary Shelley เรื่องนี้ก็ Romeo and Juliet ของเชคสเปียร์เลย แล้วเขาก็ทำมันออกมาได้ยิ่งใหญ่สมกับที่ความรักในรูปแบบนี้เป็น   

Chapter Name : ใจพ่อ (Heart of a Father)

Book : คลังสยองขวัญ เล่ม 5 (Horror World of Junji Ito) 

Published : 2011

‘ใจพ่อ (Heart of a Father)’ น่าจะเป็นตอนที่ Underrated มาก ๆ ในคลังสยองขวัญเล่ม 5 (ตอนเด่น ๆ ของเล่มนี้คือ ผมยาวแห่งห้องใต้หลังคา กับ เด็กขี้แกล้ง) เพราะถ้าพูดในเรื่องจุดเด่นของอาจารย์อิโต้ นี่ก็เป็นตอนที่ไม่มีซีนแหวะเลย แล้วลายเส้นของอาจารย์ก็ไม่ได้นิ่งเข้มดำทะมึนแบบทุกวันนี้ด้วย แต่ไม่ว่าจะด้วยเหตุผลในแง่ของไอเดียหรือวิธีการเล่าเรื่องเราก็ไม่อยากให้พลาดตอนนี้ไปเลย 

เรื่องย่อ : ตระกูลโทโดประกอบด้วยลูกชาย 2 คน และลูกสาวคนเล็ก 1 คน ดูเผิน ๆ เหมือนว่านี่จะเป็นครอบครัวที่สงบสุข ซึ่งดูแลด้วยพ่อผู้เข้มงวดกับแม่ผู้อ่อนโยน แต่ทว่ามีเหตุการณ์แปลก ๆ เกิดขึ้น ลูกทั้งสามคนมักจะมีอาการปวดหัวอยู่ตลอดเวลา ซึ่งมาพร้อมกับบุคลิกภาพที่เปลี่ยนไป และทั้งหมดนั้นมีเบื้องหลังอันเลวร้ายภายในครอบครัวซ่อนอยู่

ขอเฉลยตรงนี้ก่อนเลยว่าปัญหาปวดหัวในเรื่องย่อของตอนนี้ เกิดจากการที่ผู้เป็นพ่อถอดจิตเข้าไปสิงเพื่อใช้ร่างกายของลูก ซึ่งเป็นปัญหาต้นตอของความวายป่วงทั้งหมดของเรื่อง เหตุผลของการกระทำนี้มีความซับซ้อนจากประเด็นหลักที่เราพูดถึง ‘ความรัก’ จะแบ่งออกเป็น 2 ข้อตามนี้       

1.ความรักของพ่อที่กักขังลูกเอาไว้โดยไม่รู้ตัว : เรียกว่า ‘การเลี้ยงลูกในไข่’ เป็นประเด็นสุดคลาสสิกซึ่งจะนำไปสู่โศกนาฎกรรมไม่ว่าจะในสื่อบันเทิงไหนก็ตาม ตัวละครพ่อของตระกูลโทโดนี้ก็เข้าสิงลูกด้วยเหตุผลที่ว่านั้น เพื่อหวังจะแก้ไขปัญหาของวัยรุ่นด้วยตัวเอง แต่ Generation Gap เป็นสิ่งสำคัญที่เขาไม่ได้มองมันเลยในสมการนี้ เหตุการณ์ทั้งหมดจึงนำไปสู่การเสียลูกชาย 2 คนที่เลือกปลิดชีวิตของตัวเอง

2.ความรักที่หายไปในวัยเด็ก : ภูมิหลังของตัวละครพ่อในตระกูลโทโดนั่นช่างเลวร้าย เขาถูกผู้เป็นแม่ทิ้งไปตั้งแต่ยังเป็นเด็ก และต้องทำงานทุกวันเพื่อหาเลี้ยงตัวเองแทนที่จะได้มีความสุขกับเด็กคนอื่น การสิงร่างของลูก ๆ ทั้งสามคนก็คือการไขว่คว้าหาความสุขที่หายไปซึ่งเขาไม่เคยได้รับ และก็เป็นอีกครั้งที่เขาลืมคำนึงถึงสิ่งสำคัญ ครั้งนี้คือการที่เขาไม่เข้าใจว่าถึงจะเข้าสิงลูกผลัด ๆ กันไม่กี่วัน นั่นก็คือการโขมยเวลาชีวิตของคนอื่นไป เป็นการเติมเต็มความรักในใจที่โหดร้ายเหลือเกิน   

Chapter Name : รักที่ทรมานของคนตาย (Lovesick Dead)

Book : คลังสยองขวัญ เล่ม 4 (Horror World of Junji Ito) 

Published : 1997

อีกซีรีส์ที่สุดของความไฮป์ในคลังสยองขวัญของอาจารย์อิโต้ ที่คนอ่านจบแล้วไม่มีทางลืมใบหน้าของ ‘ชายหนุ่มที่สี่แยก’ รูปงาม กับเหล่า ‘เด็กนักเรียนสาว’ สุดสยองของเขาลงได้แน่นอน 

มังงะเรื่อง ‘รักที่ทรมานของคนตาย’ เล่าเรื่องของเมือง ๆ หนึ่งที่ปกคลุมด้วยหมอกหนาทึบอยู่ตลอดเวลา และเพราะหมอกหนาทึบนี้เอง ทำให้เกิดวัฒนธรรมคำทำนายที่หัวมุมขึ้น-มันคือการที่เราไปยืนรอที่หัวมุมถนนในเมืองและขอคำทำนายจากคนแปลกหน้า เชื่อกันว่าไม่ว่าจะเป็นคำทำนายอะไรก็จะสมหวังได้หมด การอุปทานหมู่นี้เป็นที่นิยมในกลุ่มนักเรียนหญิงในเมืองเป็นพิเศษ เพราะมีเสียงลือเสียงเล่าอ้างว่ามีชายหนุ่มรูปงามในชุดสีดำราวกับเทพเจ้าคอยให้คำทำนายอยู่ ชายหนุ่มคนนี้ถูกเรียกว่า ‘ชายหนุ่มที่สี่แยก’ และที่จริงคำทำนายของเขาคือการส่งนักเรียนหญิงทุกคนสู่ความตาย … 

แก่นของเรื่องนี้คือ ‘รักที่ไม่สมหวัง’ ทั้งพังเพราะมัน คลั่งเพราะมัน และตายเพื่อมัน อีกนัยนึงก็เป็นการสะท้อนภาพของสังคมญี่ปุ่นที่ถูกพูดถึงเสมอในแง่ของความกดดันและความแข่งขันที่สูงมาก แล้วอาจารย์อิโต้เล่าประเด็นนี้แบบไม่อ้อมค้อมเลยสักนิด เราต้องขอ Trigger Warning หนัก ๆ เลย เพราะตลอดทั้งเรื่องเต็มไปด้วยภาพของการปลิดชีวิตของตัวละครตลอดเวลา แต่ในแง่ของศิลปะก็ต้องบอกว่าอาจารย์อิโต้ถ่ายทอดมันออกมาในสไตล์ของตัวเองได้งดงามมาก Recommend ซีน ‘หมอกสีเลือด’    

แต่สิ่งที่เราอยากให้ทุกคนโฟกัสคือความรักในแบบที่แตกต่างที่สุดของเรื่อง เป็นซีนระหว่างตัวละคร ‘ริวสุเกะ’ กับ ‘มิโดริ’ สองตัวละครหลักที่พยายามหยุดคำทำนายของชายหนุ่มที่สี่แยก จนตอนสุดท้ายมิโดริก็โดนพลังของชายหนุ่มทำให้ต้องปลิดชีวิตของตัวเองลง ในตอนที่ 4 ชื่อ ‘คืนแห่งการร่ำร้อง (Night of Screams)’ มิโดริเสียสละเพื่อรักของตัวเองด้วยเหตุผลว่าถ้าจะต้องเกลียดริวสุเกะก็ขอไม่มีชีวิตอยู่ดีกว่า ซึ่งอาจารย์อิโต้เล่าความรักที่สมหวังของตัวละครผ่านการเสียสละตัวเองเพื่อให้ได้รักอีกคนตลอดไป เป็นการมองความรักและความตายให้รอบมุมมากขึ้นได้อย่างสวยงาม   

Chapter Name : ราชายง (King Yon)

Book : บันทึกน้องเหมียวของอิโต้ จุนจิ (Junji Ito’s Cat Diary : Yon & Mu) 

Published : 2008-2009

อ๊ะ ๆ ถ้าคิดว่าเราเอาตอนนี้เข้ามาเป็นแก๊กเล่น ๆ ขอให้ลองหาหนังสือเรื่อง ‘บันทึกน้องเหมียวของอิโต้ จุนจิ’ มาอ่านก่อนเลย สยามอินเตอร์คอมมิคมีลิขสิทธิ์ เพราะนี่คือมังงะที่เล่าพาร์ทบ่อพลังความรักของอาจารย์อิโต้ ซึ่งเขาได้มาจากความน่ารักแบบ Psycho Cat ขอน้องเหมียวชื่อ ‘ยง’ กับ ‘มู’ ของตัวเอง  

ความเป็นทาสแมวมีอยู่ในทุกวงการของงานเขียนจริง ๆ นะ ไล่ชื่อได้ตั้งแต่ชื่อนักเขียนคลาสสิกจนวรรณกรรมญี่ปุ่นสมัยใหม่ Ernest Hemingway / Patricia Highsmith / Haruki Murakami และในวงการมังงะก็อาจารย์อิโต้นี่ล่ะ แถมเขาเอาน้องแมวมาเป็นตัวละครหลักเลยด้วย ! (ไม่รู้ได้ค่าลิขสิทธิ์มั้ยนะ)

ที่เชียร์หนัก ๆ ให้อ่านเลยเพราะอย่างที่บอกในตอนต้นว่าอาจารย์อิโต้เป็นคนเก่งที่ทำอะไรก็เก่ง ในเรื่องนี้มันไม่ใช่มังงะ Slice Of Life อย่างที่ควรจะเป็น แต่เป็นมังงะมีพล็อตไม่ต่างจากการ์ตูนสยองขวัญเรื่องอื่น ๆ ของเขา ก็ต้องบอกว่าความ Story Telling หรือ Art Design นั้นจัดเต็ม 

ในมังงะเรื่องนี้คุณจะเห็นความรักที่อาจารย์อิโต้มีให้น้องแมวของตัวเอง และถ่ายทอดมันออกมาจริงใจมาก ๆ ขอยกตัวอย่างตอนที่ 7 ชื่อ ‘ราชายง’ ในฐานะที่เป็นทาสแมวเหมือนกัน อาจารย์อิโต้ถ่ายทอดความคิดถึงเมื่อต้องไกลน้อง ๆ และความเป็นกังวลของช่วงเวลาที่เราส่งเขาไปทำหมันได้แบบน้ำตารื้นเลย รู้สึกดีไม่น้อยเลยนะ ที่เราได้เห็นความรักสุดน่ารักในอีกรูปแบบของชายผู้ที่เรียกว่าราชาแห่งความสยองขวัญแบบนี้